Niepokojące, obrzydliwe, niezrozumiałe, ale przede wszystkim do granic możliwości dziwne. Ilustracje ze średniowiecznych kodeksów, obok których trudno przejść obojętnie. I trudno je „odwidzieć”, gdy już się je raz zobaczy…
Takie majtki nosiły średniowieczne orlice
Ilustracja z podręcznika fechtunku autorstwa XV-wiecznego niemieckiego mistrza sztuki walki, Paulusa Kala. Kodeks wykonany w Bawarii przed latami 80. XV stulecia.
Cthulhu w XV wieku?
To też ilustracja z podręcznika sztuki wojskowej. Tym razem z Bellifortis Konrada Kyesera. Tak wyobrażano sobie kombinezony dla nurków w XV wieku.
Bartłomiej podchodzi do sytuacji z uśmiechem
Męczeństwo świętego Bartłomieja. Ilustracja z Legendarium andegaweńskiego, które przed połową XIV wieku przygotowano dla Andrzeja – zabitego w zamachu syna królowej Elżbiety Łokietkówny.
Jakie wnioski miały mu się nasunąć po obejrzeniu tej konkretnej miniatury?
Miłość nie zna granic?
Miniatura z marginesu francuskiego brewiarza z XIII wieku. Nawet nie będę próbować zgadywać co tu przedstawiono…
Zrobiłbyś to nawet z palcem w…
Liber Medicinarum Johna Arderne. Angielska księga z początku XV wieku. Na ilustracji: operowanie fistula in ano czyli przetoki okołoodbytniczej.
Tak na marginesie pączek
Ilustracja z Les Grandes Heures du duc de Berry. Francuski kodeks z 1409 roku.
Trójca święta… w jednej osobie. Dosłownie
Biblia ze Szwabii, XIV wiek. Teologiczny dogmat przelany na pergamin…
Urodziwa syrenka
Ilustracja włoskiego humanisty Poggio Braccioliniego w XV-wiecznym kodeksie Le Miroir du Monde. Widać na niej dalmatyńską syrenkę vel potwora morskiego.
Epoka, w której nie goliło się włosów pod pachami
Ilustracja z francuskich godzinek z ostatniej ćwierci XV stulecia.
A wy już wysiedzieliście swoje jaja?
Ilustracja do kodeksu zawierającego legendy arturiańskie. Północna Francja, końcówka XIII wieku.
Zdrada ze smokiem boli najbardziej
Olimpias, żona Filipa Macedońskiego, w łóżku ze smokiem. Czy też raczej: z Zeusem pod postacią smoka. Tak przez całe średniowiecze wyobrażano sobie narodziny Aleksandra Wielkiego.
Ilustracja z brugijskiego kodeksu zawierającego Historiae Alexandri Magni z trzeciej ćwierci XV wieku.
Czy jest z nami lekarz?
Ilustracja do angielskiego zbioru tekstów medycznych z ok. 1420 roku. W katalogu bibliotecznym miniaturę zatytułowano krótko: „Wound Man”.
Żołnierz wielofunkcyjny
Typowy średniowieczny żarcik z pierdzenia. Ilustracja marginesowa z Godzinek z Maastricht, XIV wiek.
Warto zachować otwarty umysł
Święty Dionizy i święty Piatus. Według legendy Dionizy – pierwszy biskup Paryża – został ścięty mieczem, ale niezbyt się tym przejął. Z własną głową pod pachą przeszedł kila mil na upatrzone miejsce wiecznego spoczynku. Po drodze rzecz jasna głosił kazania, zachęcając wiernych do pokuty…
Powyższa miniatura pochodzi z kodeksu ze schyłku XIII wieku, wykonanego prawdopodobnie dla Marie de Rethel. Nie jest zbyt wierna legendzie, bo tutaj świętemu brakuje tylko skalpu, nie zaś całej głowy.
Kobieta na wielkim, zielonym…
Ta ilustracja nie mogłaby pojawić się w poważniejszej księdze. Miniatura z Dekretum Gracjana – najważniejszego średniowiecznego zbioru prawa kanonicznego. Włoski kodeks z połowy XIV wieku.
Nie wypada strzelać w tyłek
Ogr (a może jakiś Antypod?) strzela do syreny. Ilustracja z marginesu angielskiego psałterza z połowy XIII wieku.
Wyrosło mu drzewo, gdy spał…
Zdaje się, że to symboliczne przedstawienie potomków Jessego. Ilustracja z francuskiej Biblii z przełomu XIV i XV wieku.
Nie ma nic prostszego, niż pływanie w pełnej zbroi płytowej
Ilustracja z Kriegsbuch, a więc Księgi wojny Philippa Möncha z 1496 roku. Na obrazku rycerz pompujący pas mający mu pomóc w przepłynięciu (czy też przekroczeniu) rzeki. Też wam się wydaje, że to się dobrze nie skończy?
Park rozrywki w średniowieczu?
Apokalipsa św. Jana. Francuski kodeks z XIII wieku.
Kiedy nie jesteś pewien czy warto odciąć sobie genitalia…
Miniatura ilustrująca XV-wieczny, francuski egzemplarz Państwa Bożego świętego Augustyna. Wyobrażenie miało na celu skrytykowanie brutalnych, barbarzyńskich religii wymagających od wiernych by się okaleczali.
Trochę za krótka sukienka
Najzwyklejsza postać z XV-wiecznego, normandzkiego egzemplarza Apokalipsy.
Obrazek na wypadek, gdybyś chciał komuś powiedzieć, że jest burakiem…
Człowiek-burak? A może brukiew, albo rzepa? W rzeczywistości to raczej mandragora, przedstawiana w taki sposób, ponieważ jej korzeniom zdarzało się przybierać kształt bliski wyglądowi człowieka. Ilustracja z XV-wiecznego włoskiego zielnika.
Lanczyk w biegu
Antyczna mitologia w średniowiecznym wykonaniu. Rzymski Saturn (utożsamiany z greckim Kronosem) pożera jednego ze swoich potomków.
Ilustracja z XV-wiecznego francuskiego kodeksu zawierającego De Casibus Virorum Illustrium – zbiór biograficznych historii autorstwa Giovanniego Boccaccia.
Kawałki się rozsypały
Izyda zbiera części ciała Ozyrysa. Ilustracja do wspomnianych wyżej żywotów autorstwa Boccaccia.
Mógłby ktoś im wyjąć te sztylety…
Rzeź niewiniątek. Szwabski modlitewnik z drugiej połowy XV wieku.
Średniowieczny prekursor kubizmu?
Zniszczenie Sodomy na ilustracji z francuskiej Biblii z połowy XIII wieku.
W raju nie było parytetu
Wąż skusił kobietę. Ale jak widać… sam też był kobietą. Wyobrażeń feminizujących wielkiego kusiciela było swoją drogą więcej. To konkretne powstało w Paryżu około 1415 roku.
Czasem po prostu wiesz, że woda w rzece nie nadaje się do picia
Jeden z kręgów piekła na ilustracji do Boskiej Komedii Dantego. Włoski kodeks z ok. 1425 roku.
A wam jak minął weekend?
Zamiast współczuć chłopu, jeszcze bije brawo… Tacuinum sanitatis, niemiecki kodeks z XV wieku.
Na wojnie najważniejszy jest efekt WTF?
Chyba tylko tak można wytłumaczyć zamysł stojący za tym taranem, ukazanym w traktacie wojskowym Bellifortis Konrada Kyesera. Niemiecki kodeks z początku XV wieku.
Źródło:
Ilustracje pochodzą z wolnych zasobów cyfrowych bibliotek średniowiecznych manuskryptów. Ogromną pomocą służyły mi też blogi Discarding images i Demonagerie.
Autor
Kamil Janicki
