...10 rzeczy, o których nie wiecie, że wymyślił je właśnie on
Kiedy mówi się Edison, na myśl od razu przychodzi żarówka. Ale dzięki temu genialnemu wynalazcy powstało wiele innych ciekawych wynalazków. Próbował nawet zbudować maszynę do latania. Wymyślił również śmiercionośne narzędzie, jakim jest krzesło elektryczne, czy powszechnie używany elektrometr. Planował budować domy z betonowych płyt. Twierdził nawet, że telefonem połączy się nawet z zaświatami. ŚWIAT NA DŁONI poprowadzi Was przez jego zapomniane choć fascynujące wynalazki.
1. Politycy odmawiają szybszej pracy
Wynalazek: urządzenie do głosowania dla amerykańskiego Kongresu
Rok: 1868
Edison miał zaledwie 22 lata, kiedy opatentował swój pierwszy wynalazek. I jak to bywa na z początkami wynalazców, nie od razu spotkał się ze zrozumieniem. Celem było przyspieszenie procesu głosowania polityków. Według niego ręczne przeliczanie głosów było marnotrawieniem czasu. Wymyślił zatem dość skomplikowany, na pół mechaniczny, na pół elektryczny rejestrator i licznik głosów. Każdy z polityków miał mieć przy swoim blacie urządzenie, które przy pomocy wajchy przesuwał albo na tak, albo na nie. Maszyna przy pomocy prądu elektrycznego wysyłała sygnał do głównego rejestratora o kształcie bębna, gdzie każdy z polityków miał swoją stalową imienną tabliczkę. Następnie na specjalnym papierze umieszczonym w rejestratorze, po reakcji z prądem przy danym nazwisku zabarwił się głos tak albo nie. Automatyczny przełącznik zliczał przy tym całkowitą liczbę oddanych głosów.
TUTAJ TEGO NIE CHCEMY
Pomysł na maszynę do głosowania kupił od Edisona jego przyjaciel DeWitt Roberts, płacąc 100 dolarów. Zawiózł go do Waszyngtonu i pokazał jednemu z kongresmanów. Ten skomentował wynalazek: "Jeśli istnieje jakiś wynalazek, którego na pewno nie chcemy, to właśnie ten". Politykom opóźnienia podczas liczenia głosów odpowiadały, ponieważ w tym czasie mogli przekonywać kolegów do swoich racji czy lobbować. Młody wynalazca jednak się nie zniechęcił. "Nawet nieudana próba jest krokiem do przodu" – powiedział kilka lat później.
2. Do naładowania baterii potrzebne były okulary i gumowe rękawice
Wynalazek: elektryczne pióro kopiujące
Rok: 1875
W swoim czasie był to naprawdę rewolucyjny wynalazek, poprzednik znanych nam dziś najróżniejszych maszyn kopiujących. Rewolucyjny był także ze względu na techniczne rozwiązanie, które wynalazca w nim zastosował. Pióro kopiujące Edisona było jednym z pierwszych powszechnie sprzedawanych produktów korzystających z elektrycznego silnika. Założenie było bardzo proste: zamiast stalówki pióro miało igłę napędzaną wałem. Podczas pisania grot pozostawiał za sobą ślad złożony z małych dziurek. Następnie wystarczyło włożyć pod matrycę czysty papier i przejechać po niej wałkiem namoczonym w farbie. Przez małe dziurki odciskało się to, co zostało napisane. Problemem była jedynie bateria, która napędzała maszynę. W tamtych czasach nie można było tak po prostu jej wymienić czy kupić nowej w sklepie. Naładowanie natomiast wiązało się z użyciem niebezpiecznych chemikaliów.
KOPIARKA W SALONIE TATUAŻU
Pomimo trudów utrzymania pióro kopiujące stało się wynalazkiem, który w końcu przyniósł Edisonowi zyski. Do końca 1875 r. sprzedawał je poprzez wynajętych dwunastu agentów handlowych, ale nawet bez tego pióro sprzedawało się w Anglii, na Kubie czy w Ameryce Południowej. Choć zostało szybko zastąpione przez nowsze wynalazki, znalazło nieoczekiwanie zastosowanie w innym sektorze. W roku 1891 Samuel O’Reilly przetestował wynalazek Edisona jako pierwsze urządzenie do tatuażu. Jego salon tatuażowy w Nowym Jorku działał do 1950 r.
3. Niedziałająca głupota kosztowała miliony
Wynalazek: magnetyczny oddzielacz rud żelaza
Rok: 1880
Edison w swoją największą pomyłkę – magnetyczny oddzielacz rud żelaza – zainwestował miliony dolarów i poświęcił jej kilka lat swego życia. Planował zdobyć amerykański rynek stalowy. Zamiast tego wynalazek szybko okrzyknięto „głupotą Edisona”. Pomysł wydawał się genialny. Edison chciał użyć elektromagnetyzmu do tego, by w prosty sposób oddzielić rudy bogate w żelazo od kamieni i piasku. Gdyby się to udało, możliwe byłoby uzyskiwanie żelaza z wcześniej wydobytych odpadów. Ceny żelaza w tamtym czasie szybowały wysoko w górę, a wydobywcy za taki wynalazek płaciliby złotem. Tymczasem inżynierom stawały na drodze kolejne techniczne przeszkody, a koszty Edisona rosły do zawrotnych sum. Mimo usilnych starań, oddzielacz rud żelaza nigdy nie zaczął działać. Później w dodatku cena rudy nagle spadła, a wynalazca musiał swój pomysł porzucić.
4. Kiedy wagi mierzyły prąd
Wynalazek: prekursor elektrometru
Rok: 1881
Kiedy ponad sto lat temu zaczęto do oświetlania używać elektryczności, płacono ryczałtem za każdą lampę. To jednak nie odpowiadało ani odbiorcom prądu, ani firmom energetycznym. Koniecznością stało się poszukiwanie sposobu, jak zmierzyć ilość zużytej energii. Właśnie Edison stał się pionierem w używaniu elektrometru. Nie była to jednak skrzynka z cyframi, jaką znamy dziś. Elektrometr działał w ten sposób, że prąd przechodził przez roztwór między dwiema dokładnie wyważonymi płytkami. Prąd przenosił cząsteczki metalu z jednej płytki na drugą. Inkasent ważył płytki i na podstawie różnicy masy odczytywał, ile klient ma zapłacić. Z urządzenia jednak nieraz ulatniały się gazy, a dopełnianie roztworem było dość uciążliwe. Wynalazek Edisona został dlatego szybko zastąpiony nowocześniejszym.
5. Okrutny wynalazek miał oczernić konkurencję
Wynalazek: krzesło elektryczne
Rok: 1890
Ostra walka konkurencji była prawdziwym powodem, dla którego w Ameryce stryczek i kata zastąpiono krzesłem elektrycznym. Pod koniec XIX wieku Edison chciał za wszelką cenę przeforsować swoją koncepcję używania prądu stałego, a był to przedmiot sporu, jaki wiódł z innym geniuszem, Nikolą Teslą. Ten, wraz z George’em Westinghousem, propagował użycie prądu zmiennego. Aby pokazać, jak niebezpieczny jest prąd zmienny, w 1888 r. Edison zaprezentował przed komisją stanu Nowy Jork używanie takiego właśnie prądu jako doskonały zamiennik kary przez powieszenie. Miał nadzieję, że w ten sposób wpłynie negatywnie na działalność konkurencji. Komisja przyznała mu rację, choć wówczas Edison jeszcze nie przedstawił owego urządzenia. Postarało się o nie szybko laboratorium wynalazcy, choć wcale nie było to proste.
URZĄDZENIE DLA KATÓW
Generator prądu zmiennego był w posiadaniu Westinghouse’a a Edison nie mógł liczyć, że ten mu tak po prostu go sprzeda. Z tego powodu zatrudnił dwóch techników, którzy mieli pracować nad wynalazkiem krzesła elektrycznego. Jeden z nich, Edwin Davis, ostatecznie opatentował śmiercionośne krzesło. Pierwsze egzekucje na tym wynalazku oglądał Edison już w 1890 r. Chcąc zaszkodzić konkurencji, wnioskował, by ten typ kary nazwano „westinghouse’owaniem”. Pokazy egzekucji prądem zmiennym były doprawdy przerażającym widowiskiem. Na przykład osądzony William Kemmer nie zmarł po pierwszej próbie i cały popalony musiał czekać na ponowne przygotowanie urządzenia. Artykuł o egzekucji wywołał powszechne zgorszenie, ale krzesła elektrycznego używa się w niektórych stanach do dziś.
6. Rewolucyjne domy nie znalazły najemców
Wynalazek: betonowe domy i meble
Rok: 1911
Dziś jest już całkiem oczywiste, że domy buduje się głównie z części lub płyt betonowych. Przed stu laty jednak była to dość rewolucyjna idea, a wprowadził ją właśnie Edison. Obok elektryczności zajmował się również budownictwem, był nawet właścicielem wielkiej cementowni w Portland. Jego planem było zapewnienie taniego miejsca zamieszkania dla biedniejszych obywateli Nowego Jorku. Wyobrażał sobie, że poszczególne ściany domu zbuduje z odlanego betonu, a w środku zjadą się także betonowe rury wodociągowe, wanny i meble – słowem wszystko, co potrzebne. Murarze mieli tylko składać poszczególne części. Dla budowniczych pomysł Edisona był niezrozumiały, odlewanie gotowych elementów używali za trudne i kosztowne. Gwoździem do trumny pomysłu był fakt, iż ludzie nie chcieli mieszkać w domach z definicji przeznaczonych dla biednych. Ostatecznie tego typu domów powstało w 1917 roku jedynie 11. Klientom nie spodobały się również meble odlane z betonu i piany. Nie były tak trwałe, jak przekonywały reklamy. Edison w końcu porzucił ten pomysł.
7. Przechowanie żywności przez wegetarianina
Wynalazek: próżniowe przechowywanie żywności
Rok: 1881
O pomysłowości Edisona najlepiej świadczy jeden z jego zapomnianych wynalazków, który jednak wyprzedził swoją epokę. Było to w czasie, kiedy wynalazca intensywnie pracował nad ulepszaniem swojej żarówki. W pracowni gromadził różne szklane rurki i słoje, z których usuwał powietrze, by uzyskać wewnątrz próżnię. Ponieważ był wegetarianinem, sprawdzał, jak próżnia działa na owoce i warzywa. Zdziwiony zauważył, że w szklanym próżniowym naczyniu owoce o wiele dłużej zachowują świeżość. Opracowane przezeń urządzenie składało się ze szklanego naczynia, w którym umieszczano żywność. Czerpakiem odsysano z niego powietrze, a szklana pokrywa zamykała się. Ten wynalazek Edisona stał się inspiracją dla technologii, która dziś jest powszechnie używana. Jedynie szkło zostało zastąpione plastikiem.
8. Lalka z głosem potwora
Wynalazek: mówiąca lalka
Rok: 1890
Słynny fonograf, pierwsze urządzenie, które potrafiło powtarzać ludzki głos, Edison już miał w posiadaniu. Teraz zastanawiał się, jak wykorzystać go w innych wynalazkach. Zdecydował się stworzyć mówiącą lalkę, która w klatce piersiowej miała mieć zamontowany pomniejszony fonograf. Do tego celu kupił nawet fabrykę produkującą zabawki oraz wynajął małe dziewczynki, które na woskowe wałeczki miały nagrać różne rymowanki i piosenki. Na mały wałeczek nagrywało się jedynie 6 sekund zapisu głosowego.
PRZERAŻENI WŁAŚCICIELE
Mechanizm małego fonografu był w lalce napędzany ręcznie za pomocą małego kluczyka na plecach. Niestety, zła jakość nagrania oraz zmiany prędkości odtwarzania zamiast uśmiechu dzieci wywoływały przerażenie. "Głosy przypominające mowę małych potworków były doprawdy bardzo nieprzyjemne" – przyznał później sam Edison. Większość ze sprzedanych lalek klienci zwrócili. Do dziś zachowało się ich jedynie kilka sztuk i są bardzo cenne dla kolekcjonerów.
9. Gorąca linia do świata duchów
Wynalazek: telefon do połączenia z zaświatami
Rok: 1920
Jeśli zdarzy się, że z zaświatów zadzwoni do was sam Edison, nie dziwcie się. Telefon łączący żywych ze światem duchów był wynalazkiem, którego rozwój ogłosił oficjalnie w jednym z amerykańskich czasopism. Taki telefon jednak nigdy nie powstał, nie zachowały się też żadne jego projekty. Twórca żarówki chciał zapewne jedynie zwrócić na siebie uwagę. A może nie? W żart Edisona wielu ludzi uwierzyło. Nie możemy się temu dziwić, bowiem było to w czasach popularyzacji radia, a skoro ludzie mogli słyszeć głosy z odległości tysięcy kilometrów, dlaczego nie mogli słyszeć tych z zaświatów? W 1941 r. wynalazca miał pojawić się na seansie spirytystycznym i zdradzić, jak przygotować takie urządzenie. Jeden z obecnych, J. Gilbert Wright, bez sukcesu próbował je skonstruować aż do swojej śmierci w 1959 r.
10. Latająca maszyna za 1000 dolarów
Wynalazek: prekursor helikoptera
Rok: 1910
Sławni wynalazcy, tacy jak Edison, byli w tamtych czasach prawdziwymi celebrytami. Dziennikarze stali przed ich domami i pracowniami, czekając na kolejny cudowny wynalazek lub chociaż jakiś wybuch w laboratorium. Pewnego dnia w poszukiwaniu sensacji do Edisona zawitał wydawca gazety „New York Herald” James Gordon Bennett. Ofiarował mu 1000 dolarów z przeznaczeniem na eksperymenty w obszarze lotnictwa. Był rok 1885. Pierwszym prototypem stworzonym przez wynalazcę był helikopter, którego silnik napędzała mieszanina z nitrocelulozy. Podczas testów helikopter wybuchł, poważnie raniąc jednego z techników. Edison dopiero w 1910 r. skonstruował drugi helikopter, tym razem napędzany silnikiem benzynowym. Była to tak naprawdę jedynie okrągła platforma, z której wystawał wirnik podobny do parasola. Wynalazek został opatentowany przez Edisona, ale nigdy nie wszedł do produkcji.
źródło
