To nie jest temat o polityce, lecz krótki przewodnik po wybranych ''zaprzyjaźnionych'' z PZPR partiach komunistycznych Europy i świata.
W 1980 r. nic nie zapowiadało jeszcze upadku ZSRR i bloku komunistycznego. Na niemalże całym świecie istniały partie odwołujące się do idei Marksa i Lenina. Oto niektóre z tych ugrupowań.
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (1948-1990) współdziałała na arenie międzynarodowej z „zaprzyjaźnionymi” partiami komunistycznymi. Niektóre z nich sprawowały władzę niepodzielnie (monopartie), inne wiodły prym w systemach hegemonicznych. Kolejną grupę stanowiły te, które musiały działać w warunkach realnie funkcjonujących demokracjach liberalnych. Ich znaczenie w otaczających je systemach politycznych było różne, ale ambicja jedna – sprawowanie władzy. Wszystkie wymienione ugrupowania przez cały powojenny okres utrzymywały ze sobą kontakty, wymieniały doświadczenia i wspierały się wzajemnie w relacjach z państwami kapitalistycznymi, razem1 tworząc tzw. wspólnotę socjalistyczną. O intensywności tych relacji może świadczyć fakt, że KC Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego tylko w jednym roku (1975) przyjął 980 zagranicznych delegacji innych partii komunistycznych (w tym przedstawicieli związków zawodowych), a członkowie tej partii uczestniczyli w 750 delegacjach zagranicznych. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w połowie dekady Edwarda Gierka utrzymywała stałe (o różnym znaczeniu i natężeniu) kontakty z ponad 20 partiami tego rodzaju. Jedną z ważniejszych płaszczyzn współpracy była redakcja pisma „Problemy Pokoju i Socjalizmu” („PPiS”). W 1977 r. „PPiS” – czasopismo, które ukazywało się od 1958 r. – wydawano w 50 edycjach narodowych (32 wersje językowe w łącznym nakładzie 560 000 egz.!). Pismo utrzymywano z funduszy wpłacanych przez partie komunistyczne.
Dawny Dom Partii w Warszawie - centrum władzy komunistycznej w Polsce (fot. Piotrus, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa–na tych samych warunkach 3.0 niezlokalizowana).
Celem niniejszego tekstu jest przybliżenie czytelnikowi ogólnych informacji o niektórych partiach typu komunistycznego, których włodarze w latach 1948-1990 utrzymywali „przyjazne” relacje z gospodarzami budynku Komitetu Centralnego PZRP w Warszawie. Artykuł ma charakter popularyzatorski, a intencją autora jest pokazanie, że ruch komunistyczny zdobywał zwolenników w bardzo różnych rejonach świata. Było ich na tyle dużo, że decydowali się oni na tworzenie sformalizowanych struktur za pomocą których wpływali (bądź chcieli wpływać) na otaczający ich świat.
Prezentowane dane odnoszą się do stanu z 1980 r. Zdecydowano się na tę cezurę, ponieważ ugrupowania te były wówczas (w większości) już „dobrze zakorzenione” w polityce międzynarodowej i świadomości obywateli. Niektóre z nich, tak jak PZPR, znajdowało się wówczas u szczytu potęgi (chociaż z zauważalnymi już sygnałami atrofii ideologii marksistowskiej). Ugrupowania „większe” wspierały materialnie i organizacyjnie niewielkie „bratnie” partie komunistyczne. Służył do tego m.in. Międzynarodowy Fundusz Związków Zawodowych Pomocy Lewicowym Organizacjom Robotniczym z siedzibą w Bukareszcie.
Warto podkreślić, iż na początku lat osiemdziesiątych komuniści zachodnioeuropejscy już nie znajdowali się masowo pod przemożnym urokiem osiągnięć „Ojczyzny Proletariatu”. Ich sceptycyzm wobec form rządów komunistycznych w wydaniu sowieckim (i ich satelitów z Warszawy, Berlina, Budapesztu, Bukaresztu i Pragi) narastał w wyniku wydarzeń z 1956 r. (XX Zjazd KPZS, wydarzenia na Węgrzech, „Polski Październik”) oraz wydarzeń w Czechosłowacji (Praska Wiosna 1968 r.).
Część z prezentowanych struktur (duńska, fińska, norweska, hiszpańska, portugalska) stanowiły grupę partii, które od lat siedemdziesiątych nazywa się eurokomunistycznymi. Terminem tym określa się ugrupowania, których członkowie starali się utrzymywać dystans wobec doświadczeń sowieckich oraz chińskich i uznawali odrębność (ekonomiczną, kulturową, polityczną), na których oparto idee komunistyczną w zachodniej części Europy. Należy pamiętać, iż fenomen eurokomunizmu obejmował nie tylko ugrupowania wskazane w niniejszej publikacji.
Legitymacja partyjna KPZS z 1989 r. (domena publiczna).
Analizując skład społeczny każdej partii komunistycznej oraz przywoływane liczby obrazujące ich masowość (tzw. upartyjnienie społeczeństwa) należy pamiętać o kilku istotnych aspektach. Po pierwsze: w ewidencji partyjnej posługiwano się kategorią pochodzenia społecznego, a nie bieżącej pozycji społecznej (zawodowej). Po drugie: często kandydaci do partii podawali „pożądane” pochodzenie społeczne. Chodziło o to, aby już na starcie ułatwić sobie karierę partyjną. Po trzecie (w dużej mierze odnosi się to do okresu stalinowskiego w krajach „demokracji ludowej”): odnotowywano masową liczbę osób pochodzących z „awansu społecznego”, które bez formalnego wykształcenia i należytego przygotowania merytorycznego obejmowały kierownicze stanowiska w przemyśle, administracji czy też wojsku. Dzięki temu mechanizmowi bardzo łatwo było „przejść” w ewidencji partyjnej do kategorii „pracownik umysłowy”. Po czwarte: statystyki „kreowano” tak, aby zadowalały oczekiwania przełożonych zasiadających w komitetach partyjnych wyższego rzędu. Po piąte: w partiach obejmujących władzę dzięki Sowietom po zakończeniu wojny, w początkowych latach ich funkcjonowania panował w Wydziałach Kadr duży bałagan organizacyjny, pogłębiany niskim poziomem fachowości osób odpowiedzialnych za ewidencję partyjną oraz znaczną fluktuacją kadr. Po szóste: dane dotyczące stanu ilościowego partii miały w oczach osób nieprzychylnych partiom legitymizować ich funkcjonowanie. Im pokaźniejsza liczba członków i kandydatów tym „silniejszy” argument, pozwalający wskazywać, że dana partia ma poparcie i jest solidnie „zakorzeniona” w społeczeństwie. Naturalnie nie oznacza to, że prezentowane dane były i są niewiarygodne. Na przykład w bloku państw „demokracji ludowej” następowało zjawisko akceptacji istniejących realiów, a prezentowane dane (np. dotyczące PZPR, KPZS, BPK, RPK) nie są w literaturze przedmiotu a priori podważane. Nie można im jednak ufać bezgranicznie i każdy badacz winien weryfikować oficjalne, partyjne statystyki.
W niniejszym „informatorze” prezentowane są 32 partie polityczne. Świadomie pominięto powstałą w 1921 r. Włoską Partię Komunistyczną (Partito Komunista Italia, PCI), ponieważ jej charakterystyka, ze względu na znaczenie dziś już zapominanego włoskiego ruchu komunistyczne w Europie, zostanie przedstawiona w oddzielnym tekście.
W nawiasach podano rok założenia partii, bądź jej funkcjonowania pod nazwą obowiązującą w 1980 r. Obok nazwy i polskiego akronimu podano nazwę w języku narodowym (poza partią z Korei i Kambodży). W przypadku zmian nazw podano ich starsze wersje wraz z cezurami ich obowiązywania.
Komunistyczna Partia Związku Sowieckiego – KPZS (od 1952 r.), Коммунистическая партия Советского Союза (moim zdaniem, powinno być: Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego, ponieważ była to partia Rad - Rada->Совет. Dopisek - Staniq).
Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (bolszewików) 1898 r.; Rosyjska Komunistyczna Partia (bolszewików) 1918-1925 r.; Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików) 1925-1952 r.
Była to najliczniejsza partia komunistyczna w Europie (jedyną liczniejszą partią komunistyczną na świecie była Komunistyczna Partia Chin, która w 1977 r. miała liczyć około 35 000 000 członków!). Rozwój KPZS, mierzony liczbą członków i kandydatów, był imponujący. Na VIII Zjeździe partii w 1919 r. zebrali się przedstawiciele 313 000 członków partii. W roku 1939 partia liczyła blisko 2 500 000 osób. W 1952 r. do partii należało „tylko” 6 882 000 członków i kandydatów, natomiast w 1980 r. partyjna ewidencja obejmowała około 17 000 000 nazwisk członków i kandydatów. W 1989 r. było już ok. 19 500 000 członków i kandydatów KPZS (dla porównania: Bułgaria w 1985 r. liczyła 8 948 649 obywateli). W 1980 r. robotnicy stanowili 41,6% składu społecznego partii, kołchoźnicy 19,9%, pracownicy umysłowi 48,7% (w nomenklaturze KPSZ opisywani jako „specjaliści z wykształceniem wyższym”). Kobiet było około 24%. Najwyższym organem władzy był zwoływany co pięć lat zjazd partii. W praktyce nie zawsze przestrzegano tej zasady. Delegaci zjazdu dokonywali wyboru członków Komitetu Centralnego i Centralnej Komisji Rewizyjnej. Komitet Centralny wybierał ze swego grona Sekretarza Generalnego Komitetu Centralnego, Biuro Polityczne, Sekretariat Komitetu Centralnego oraz tworzył skład Komitetu Kontroli Partyjnej przy KC PZPR. W republikach związkowych ZSRS – za wyjątkiem Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej – funkcjonowały, będące częścią składową KPZS, partie komunistyczne tych republik. Partia, ze względów na wielki obszar państwa i sposób jego podziału administracyjnego, miała złożoną strukturę. Funkcjonowały: KPZS, jako parta wszechzwiązkowa, następnie republikańskie, obwodowe, krajowe, okręgowe, miejskie i rejonowe organizacje partii, a także organizacje podstawowe (cywilne i wojskowe).
Leonid Breżniew, I sekretarz KPZS w latach 1964-1982 (fot. Ulrich Kohls, ze zbiorów Bundesarchiv, Bild 183-F0417-0001-011, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported).
KPZS wydawała m.in. dziennik „Prawda” (nakład 10 600 000 egz.), pismo KC KPZS „Kommunist” (nakład 984 000 egz.) oraz „Partyjnaja Żyzń” (nakład 1 141 500 egz.).
Komunistyczna Partia Czechosłowacji - KPCz (od 1921 r.), Komunistická Strana Československa
W 1980 r. KPCz liczyła około 1 500 000 osób. Po interwencji wojsk Układu Warszawskiego w 1968 r. przeprowadzono w partii czystkę, która wykluczyła z niej około 500 000 członków. Byli oni często pozbawiani także swoich miejsc zatrudnienia. Na początku lat osiemdziesiątych do partii należało 42% robotników, ok. 5,2% chłopów i spółdzielców, 32% pracowników umysłowych oraz 17,5% osób określanych w ewidencji jako „inni” (względnie „pozostali”). Najwyższym organem KPCz był zjazd partii zwoływany co pięć lat. Na zjeździe dokonywano wyboru członków Komitetu Centralnego, a także Centralnej Komisji Kontrolno-Rewizyjnej. Członkowie Komitetu Centralnego wybierali Plenum KC KPCz, które było odpowiednikiem Biura Politycznego KPZS czy też Biura Politycznego PZPR. Ponadto w gestii tego gremium był wybór Sekretariatu KC wraz z Sekretarzem Centralnym. Komuniści słowaccy byli członkami Komunistycznej Partii Słowacji, która stanowiła część składową KPCz i posiadała analogiczne do niej organy władzy.
KPCz wydawała m.in. „Rude Pravo” (nakład 877 000 egz.), miesięcznik „Nova myśl” (nakład 35 000 egz.), „Żivot strany” (nakład 57 000 egz.).
Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec – SED (od 1946 r.), Sozialdemokratische Partei Deutschlands
Ze względów politycznych w polskiej literaturze i czasopismach sprzed 1989 r. podawano nazwę tego ugrupowania, jako Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedności (NSPJ), jednak formalna nazwa partii odwoływała się do „jedności Niemiec”. W 1980 r. do SED należało 2 100 000 członków i kandydatów (w 1946 r. było 1 100 000 członków). W tej grupie robotnicy stanowili 56,1%, chłopi-spółdzielcy 5,2%, pracownicy umysłowi 20%, a urzędnicy 11, 5%. Najwyższym organem władzy była zwoływany co pięć lat zjazd partii. Na zjeździe dokonywano wyboru członków Komitetu Centralnego i Centralnej Komisji Rewizyjnej. Komitet Centralny wybierał członków Biura Politycznego, Sekretariatu wraz z Sekretarzem Generalnym KC. W gestii Komitetu Centralnego był również wybór osób pracujących w Centralnej Komisji Rewizyjnej.
SED wydawał m.in. „Neues Deutschland” (nakład 1 000 000 egz.), miesięcznik „Einheit” (nakład 320 000 egz.).
Bułgarska Partia Komunistyczna – BPK (od 1919 r.), Българска комунистическа партия
W 1980 r. do BPK miało należeć 821 000 członków i kandydatów (1949 r. 495 658 członków, 1966 r. 593 529 członków), z czego 42,4 stanowili robotnicy, chłopi i spółdzielcy 21,2, a pracownicy umysłowi niespełna 31%. W grupie określanej jako „inni” zawierało się 5,5% członków partii. Kobiet-posiadaczek legitymacji partyjnych BPK miało być 30%, co stanowiło znaczny odsetek na tle innych partii komunistycznych. Naczelnym organem władzy był zjazd partii, który obradował co pięć lat. Na zjeździe dokonywano wyboru Komitetu Centralnego i członków Centralnej Komisji Kontrolno–Rewizyjnej. Członkowie Komitetu Centralnego dokonywali wyboru składu Sekretariatu i Biura Politycznego KC BPK wraz z wyborem I Sekretarza KC BPK.
BPK wydawała m.in. „Rabotniczesko Deło” (nakład 660 000 egz.), miesięcznik „Nowo Wreme” (nakład 32 000 egz.).
Rumuńska Partia Komunistyczna – RPK (od 1921 r.), Partidul Comunist Român
Do RPK w 1980 r. należało, według danych oficjalnych, 2 900 000 członków i kandydatów (1948 r. 937 836 członków, 1969 r. 1 915 232 członków). Robotnicy stanowili niewielką, ale jednak, większość członków (54%). Chłopów i spółdzielców było 17%, znaczny był również w ugrupowaniu odsetek kobiet, który oscylował wokół 28%. Zjazd członków RPK był najwyższym organem władzy, podczas niego dokonywano wyboru władz wykonawczych ugrupowania. Wówczas powoływano do życia Komitet Centralny, Centralną Komisję Rewizyjną i Centralne Kolegium Partyjne. Na zjeździe dokonywano również wyboru nowego Sekretarza Generalnego partii. Natomiast Komitet Centralny wybierał Polityczny Komitet Wykonawczy KC i Sekretariat KC. Ponadto Polityczny Komitet Wykonawczy KC powoływał Stałe Biuro KC, na czele którego stał Sekretarz Generalny RPK.
Nicolae Ceaușescu, przywódca rumuńskiej partii komunistycznej w latach 1965-1989 (domena publiczna).
RPK wydawała m.in. dziennik „Scînteia” (nakład 1 400 000 egz.), dwutygodnik „Era Socialista” (nakład 67 000 egz.).
Węgierska Socjalistyczna Partia Robotnicza – WSPR (od 1956 r.), Magyar Szocialista Munkáspárt
Komunistyczna Partia Węgier 1918-1956 r.
Partia zrzeszała pod koniec lat siedemdziesiątych 812 000 członków i kandydatów (1957 r. 345 733 członków, 1966 r. 584 849 członków). Na tle pozostałych partii miała bardzo wysoki odsetek członków–robotników wynoszący 62,4%. Chłopi i spółdzielcy stanowili 10,8%, inteligencja 25,3%, a w grupie „pozostałych” rejestrowano 1,5% członków i kandydatów. Najwyższą władzą WSPR był zjazd obradujący co pięć lat. Wówczas wybierano członków Komitetu Centralnego i Centralnej Komisji Rewizyjnej. Członkowie Komitetu Centralnego wybierali najważniejsze organy partyjnej władzy wykonawczej tj. Biuro Polityczne i Sekretariat KC WSPR.
WSPR wydawał m.in. „Népszabadság” (nakład 760 000 egz.), miesięcznik „Társadalmi Szemle” (nakład 36 500 egz.).
Związek Komunistów Jugosławii – ZKJ (od 1919 r.), Savez komunista Jugoslavije.
W 1980 r. ZKJ liczył 1 900 000 członków i kandydatów (1968 r. 1 146 084 członków). Robotnicy i rolnicy mieli stanowić łącznie 34% tej grupy. Blisko 25% członków stanowiły kobiety. Na zjeździe ZKJ dokonywano wyboru członków Komitetu Centralnego, którzy powoływali Prezydium KC ZKJ oraz Przewodniczącego ZKJ. W poszczególnych republikach związkowych i okręgach autonomicznych funkcjonowały Związki Komunistów. Działały one na analogicznych zasadach jak partia „centralna” i w oparciu o taką samą strukturę organizacyjną.
ZKJ wydawała m.in. „Komunist” (nakład 250 000 egz.) wydawany w języku serbskim, chorwackim, słoweńskim i macedońskim.
Komunistyczna Partia Kuby – KPK (od 1925 r.), Partido Comunista de Cuba
Partia Fidela Castro, która w 1959 r. przejęła rządy na Kubie, liczyła dwadzieścia jeden lat później 240 000 członków (współcześnie około 780 000 członków). Robotnicy i chłopi mieli łącznie stanowić 60% członków KPK. W grupie określanej, jako „administracja i wojsko” miało być aż 40% członków. Kobiety miały stanowić wówczas 13% składu społecznego partii władzy. Najwyższą władzą partii (formalnie) był i wciąż jest zjazd, który wybiera Komitet Centralny. KC wybiera członków Biura Politycznego, Sekretariat KC wraz z I Sekretarzem KC KPK.
Fidel Castro i Ernesto Che Guevara, 1961 r. (domena publiczna).
KPK wydawał m.in. „Granma” (nakład 600 000 egz.).
Komunistyczna Partia Wietnamu - KPW (od 1930 r.), Đảng Cộng sản Việt Nam
W roku 1980 do KPW miało należeć około 1 600 000 członków i kandydatów (obecnie 3 600 000 członków). Najwyższą władzą w partii jest jej zjazd, który dokonuje wyboru członków Komitetu Centralnego. Komitet Centralny wybiera członków Biura Politycznego KC oraz Sekretariat KC wraz z osobą Sekretarza Generalnego KPW.
KPW wydawała m.in. „Nhân Dân” (nakład 100 000 egz.), „Tap chi Công san” (nakład 18 000 egz.).
Mongolska Partia Ludowo-Rewolucyjna - MPL-R (od 1921 r.), Mongol Ardyn Chuwsgalt Nam
W 1980 r. do MPL-R miało należeć około 57 000 członków. W tej niewielkiej społeczności (w porównaniu do liczby członków innych „zaprzyjaźnionych” partii) robotnicy mieli stanowić 32%, chłopi 18,6%, a pracownicy umysłowi ponad 40%. Partia była w dużej mierze sfeminizowana – kobiet miało być aż 42%. Zjazd delegatów był najważniejszą władzą MPL-R. Członkowie zjazdu wybierali Komitet Centralny oraz Centralną Komisję Rewizyjną. Spośród członków KC wybierano Biuro Polityczne, Sekretariat KC wraz z osobą I Sekretarza KC.
MPL-R wydawała m.in. dziennik „Unen” (nakład 110 000 egz.).
Partia Pracy Korei - PPK (1945 r.)
Według oficjalnych danych z 1975 r. PPK miała liczyć 2 000 000 osób (w 1956 r. 1 164 000 członków). Najwyższy organ władzy – Zjazd – wybierał członków Komitetu Centralnego, który dokonywał wyboru ze swego grona Komitetu Politycznego KC, Sekretariatu KC oraz Sekretarza Generalnego KC PPK.
Kim Ir Sen, przywódca Korei Północnej, na plakacie propagandowym (fot. Gilad Rom, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).
PPK wydawał m.in. dziennik „Rodong Sinmun” (nakład 300 000 egz.).
Laotańska Partia Ludowo-Rewolucyjna - LPL-R (od 1955 r.), Pak Pasason Patiwat Lao
Ludowa Partia Laosu 1955-1972 r.
Partia, w porównaniu do swoich odpowiedniczek w Europie, była małym ugrupowaniem: na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych miała liczyć około 25 000 członków. Jej członkowie, jak podawały oficjalne informatory, mieli wywodzić się z „kręgów inteligencji postępowej i chłopstwa”. Najwyższą władzą był zjazd partii, który dokonywał wyboru członków Komitetu Centralnego. Ten ostatni dokonywał elekcji członków Biura Politycznego KC, Sekretariatu KC oraz Sekretarza Generalnego KC LPL-R. Zjazd powinien odbywać się co pięć lub sześć lat.
LPL-R wydawała dziennik „Sieng Pasason” (nakład nieznany).
Zjednoczony Front Ocalenia Narodowego Kampuczy (od 1978 r.)
Najwyższą władzą był zjazd, który wybierał Komitet Centralny. Z grona członków Komitetu Centralnego wybierano Przewodniczącego KC, wiceprzewodniczącego KC, a także Sekretarza Generalnego KC.
Partie komunistyczne funkcjonowały nie tylko w strefie wpływów ZSRR oraz w Trzecim Świecie, ale także po drugiej stronie „żelaznej kurtyny”. Jak wyglądała sytuacja „bratnich partii” na Zachodzie i Południu Europy?
Komunistyczna Partia Austrii – KPA (od 1918 r.), Kommunistische Partei Österreichs.
Partia w 1980 r. miała liczyć około 20 000 członków, w tym 40% robotników („zatrudnieni w sferze produkcji”) a studenci 5,4%. Kobiety stanowiły blisko połowę członków (42,7%). Problemem partii był stały spadek liczby członków: jeszcze w 1961 r. liczyła 42 000 osób, a w 1964 r. odnotowano 36 000. Najwyższą władzą partii był zjazd, który odbywał plenarne posiedzenia co cztery lata. Na zjeździe dokonywano wyboru członków Komitetu Centralnego, Przewodniczącego partii, członków Biura Politycznego KC KPA oraz skład Sekretariatu KPA.
KPA wydawała dziennik „Volksstimme” i miesięcznik „Weg und Ziel” (nakład nieznany).
Komunistyczna Partia Belgii – KPB (od 1921 r.), Parti Communiste de Belgique
W 1980 r. KPB liczyła około 15 000 członków (w 1949 r. partia miała liczyć około 40 000 ludzi). Po wyborach parlamentarnych 1978 r. KPB miała w Izbie Republikanów 4 deputowanych (na 212 mandatów) oraz 3 senatorów w Senacie (na 181 mandatów). Najwyższą władzą KPB był zjazd, który obradował co dwa lata. Zjazd wybierał Komitet Centralny, Przewodniczącego KC, Biuro Polityczne oraz Sekretariat KC. Ze względu na tradycje historyczne Belgii, partia funkcjonowała w oparciu o dwie sekcje: walońską i flamandzką. Ich przewodniczący byli jednocześnie wiceprzewodniczącymi KC KPB. Sekcje narodowe wprowadzono w 1966 r. W Walonii, Flandrii i Brukseli funkcjonowały partyjne rady regionalne o charakterze konsultatywnym podlegające decyzjom zjazdów i Komitetu Centralnego KPB.
KPB wydawała m.in. dziennik „Le Drapeau Rouge” (ukazywał się w języku flamandzkim), miesięcznik „Les Cahiers Marxistes (ukazywał się w języku francuskim).
Zachodnioberlińska Socjalistyczna Partia Jedności - ZSPJ (od 1969 r.), Sozialistische Einheitspartei Westberlins
Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedności – Berlin Zachodni (SED-W) 1962–1969.
Partia liczyła w 1980 r. około 8 000 członków (1967 r. 6 400 członków), z czego aż 71,9% miało wywodzić się z rzeszy pracowników najemnych. Urzędników miało być około 14%, a przedstawicieli inteligencji niespełna 2,5%. Odnotowywano również grupę określaną w ewidencji jako „inni” (2,4%). Partia miała bardzo bliskie kontakty personalne z ludźmi reprezentującymi SED – w ocenie piszącego tego słowa musiały to być kontakty agenturalne ze służbami specjalnymi NRD. Najwyższym organem władzy był zjazd, który według statutu miał obradować stosunkowo często, bo co dwa lata. Na Zjeździe wybierano członków Zarządu Partii, Komisji Rewizyjnej, Przewodniczącego ZSPJ, Biuro, Sekretariat oraz dwóch wiceprzewodniczących partii.
ZSPJ wydawała m.in. dziennik „Die Wahrheit” (nakład nieznany).
Postępowa Partia Ludu Pracującego Cypru - AKEL (od 1941 r.), Anorthotikọ(n) Kọma tu Ergazomẹnu Laụ
Partia liczyła w 1980 r. 14 000 członków, w tym 65% robotników i 18% chłopów. Pod koniec lat siedemdziesiątych AKEL posiadał dziewięciu posłów w Izbie Republikanów (na trzydzieści pięć miejsc przyznanych Grekom cypryjskim). Najwyższą władzą był zjazd partii. Jego delegaci zbierali się co cztery lata m.in. by wybrać skład Komitetu Centralnego, Centralnej Komisji Rewizyjnej, Sekretarza Generalnego KC, Biuro Polityczne i Sekretariat KC AKEL.
AKEL wydawała m.in. dziennik „Charavgi” i pismo w języku angielskim „AKEL Newsletter” (nakłady pism nieznane).
Komunistyczna Partia Dani – K PD (od 1919 r.), Danmarks Kommunistiske Parti.
Według oficjalnych danych duńskich komunistów miało być około 13 000 członków (w 1953 r. 21 000 członków). Robotnicy mieli stanowić 49% tej społeczności, zaś nauczyciele, studenci i rzemieślnicy blisko 40%. Kobiety KPD stanowiły około 33% społeczności komunistów duńskich. Partia posiadała pod koniec lat siedemdziesiątych 7 mandatów w duńskim parlamencie. Najwyższą władzą partii był zjazd zwoływany co trzy lata. Wybierano wówczas Komitet Centralny, Komisję Kontroli, dwóch rewidentów partyjnych, Przewodniczącego KC KPD, Komitet Wykonawczy KC i jego Sekretariat.
KPD wydawał m.in. dziennik „Land og Folk” (nakład 12 000 egz.) i pismo „Tiden – Verden – Rund” ” (nakład 3 200 egz.).
Komunistyczna Partii Finlandii - KPF (od 1918 r.), Suomen Kommunistinen Puolue
Komuniści fińscy funkcjonowali w realiach „demokratycznej gry wyborczej”. W 1979 r. w wyborach do dwustuosobowego parlamentu zdobyli 35 mandatów. Partia uczestniczyła w rządzie koalicyjnym sprawując władzę wraz z Partią Centrum i Szwedzką Partią Ludową Finlandii. Przedstawiciele KPF kierowali ministerstwami oświaty, transportu i pracy. W 1980 r. ich liczbę szacowano na 48 200 osób (1954 r. 46 000 członków), w tym połowę mieli stanowić robotnicy. „Pracownicy usług” stanowili 7,3%, chłopi 3,6% a urzędnicy 2,5%. Kobiet miało być w KPF blisko 28%. Najwyższą władzą partii był zjazd, który obradował co trzy lata. Zjazd wybierał Komitet Centralny, Centralną Komisję Rewizyjną, Przewodniczącego partii, dwóch wiceprzewodniczących, Sekretarza Generalnego, Biuro Polityczne, Sekretariat i Komisję Kontroli Partyjnej.
KPF wydawał m.in. dziennik „Kansad Uutiset” ” (nakład 46 500 egz.), pismo „Tiedonantaja” (wydawany w języku szwedzkim; nakład nieznany).
Francuska Partia Komunistyczna - FPK (od 1920 r.), Parti communiste Francis
Nadsekwańscy komuniści walczyli w demokratycznych wyborach parlamentarnych. Partia w 1980 r. posiadała w Senacie dwadzieścia trzy mandaty (Senat liczył 295 osób). W Zgromadzeniu Narodowym reprezentowani byli przez osiemdziesięciu sześciu deputowanych (na 491 deputowanych). W 1978 r. na partię oddało swoje głosy 20,55% uprawnionych do głosowania Francuzów. W tamtym czasie FPK liczyła 726 000 członków (1954 r. 506 000 członków; 1970 r. 454 000 członków). Robotnicy stanowili nieznaczną większość, liczącą 51%, rolników miało być 2,3%, a urzędników 28%. Najwyższą władzą partii był zjazd, który zbierał się co trzy lata. Delegaci na Zjazd wybierali członków Komitetu Centralnego, Centralnej Komisji Kontroli, Biura Politycznego oraz Sekretariatu KC FPK a także Sekretarza Generalnego KC FPK.
Georges Marchais, lider francuskich komunistów w latach 1972-1994 (fot. David Boeno, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported).
FPK wydawała m.in. dziennik „L'Humanité” (nakład 220 000 egz.), tygodnik „L'Humanité – Dimanche” (nakład 400 000 egz.).
Komunistyczna Partia Grecji KPG (od 1924 r.), Kommounistikό Kόmma Elládas
Socjalistyczna Partia Robotnicza Grecji 1918-1924 r.
Partia w wyborach parlamentarnych 1977 r. uzyskała 9,36% poparcia, w 1974 r. Komuniści greccy posiadali pięciu posłów (1974 r.). Stan liczebny partii w 1980 r. szacowano na 100 000 członków. Najwyższą władzą KPG był zjazd, którego delegaci wybierali I Sekretarza KC oraz członków Komitetu Centralnego, Biura Politycznego i Sekretariat KC KPG.
KPG wydawała m.in. dziennik „Rizospastis”, miesięcznik „Kommunistiki Epiteorosi” (brak danych o nakładzie).
Komunistyczna Partia Hiszpanii KPH (od 1920/21 r.), Partido Comunista de Espad.
Partia w latach 1939-1977 funkcjonowała nielegalnie. W 1978 r. zerwała stosunki z KPZS ale utrzymywała je nadal z innymi partiami bloku komunistycznego w Europie. W wyborach z roku 1979 r. KPH uzyskała 23 mandaty. We władzach lokalnych na terenie całej Hiszpanii komuniści mieli 4 000 radnych i 250 burmistrzów. Dzięki temu byli „zauważalną” siłą polityczną w kraju. W roku 1980 r. do partii należało około 250 000 członków. W 1989 r. doszło do zjednoczenia Komunistycznej Partii Hiszpanii, Komunistycznej Partii Ludów Hiszpanii i Jedności Komunistycznej. Na kongresie zjednoczeniowym był obecny przedstawiciel KC PZPR. Najwyższą władzą KPH był zjazd, który wybierał członków Komitetu Centralnego, Sekretarza Generalnego, Sekretariat i Komitet Wykonawczy KC KPH. W skład Komunistycznej Partii Hiszpanii wchodziły partie działające na terenie Katalonii, Galicji i Krajów Basków. Miały one swoje własne organy kierownicze (w tym zjazdy). Partie te były zobligowanie do wykonywania poleceń KC KPH.
Wiec Komunistycznej Partii Hiszpanii w Casa de Campo w Madrycie, 1977 r. (fot. Nemo, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported).
Komunistyczna Partii Holandii KPH (od 1918 r.), Communistische Partij van Nederland.
Komuniści z Kraju Tulipanów w 1977 r. uzyskali w wyborach parlamentarnych 1,7% ważnych głosów. Partia miała swoich przedstawicieli w parlamencie. W 1972 r. było ich pięciu, w 1977 r. już tylko dwóch. W 1967 r. do KPH należało około 12 000 członków (w 1950 r. miało być ich około 33 000). Naczelnym organem władzy był zjazd. Delegaci wybierali skład Komitetu Centralnego, Przewodniczącego KC oraz osoby pracujące w Komitecie Wykonawczym KC.
KPH wydawała m.in. dziennik „De Waarheid” oraz miesięcznik „Politiek en Cultur” (nakład nieznany).
Komunistyczna Partii Irlandii - KPI (od 1933 r.), Communist Party of Ireland.
Była to niewielka, kadrowa partia, która liczyła około 900 osób. W zdecydowanej większości mieli to być robotnicy albo osoby pochodzące z rodzin robotników. Partia dzieliła się na dwie organizacje: południową i północną. Komitety okręgowe tych organizacji miały swobodę działania na „własnych” terenach działania. Najwyższym organem kierowniczym ugrupowania w okresie miedzy zjazdami (dotyczyło to zarówno Republiki Irlandii i Irlandii Północnej) był Narodowy Komitet Wykonawczy.
KPI wydawał m.in. tygodnik „Unity” (wydawany w Belfaście; nakład nieznany), miesięcznik „Irish Socialist” (wydawany w Dublinie; nakład nieznany).
Komunistyczna Partia Luksemburga - KPL (od 1921 r.), Parti Communiste de Luxembourg.
Partia na początku lat osiemdziesiątych liczyła około 1 500 osób (w 1953 r. miało być ich 500). W 1964 r. udało się KPL wprowadzić do parlamentu pięciu posłów (parlament liczył 56 posłów), w 1968 r. było ich sześciu, ale w 1979 r. już tylko dwóch. W skład partii miało wchodzić około 80% robotników. Najwyższą władzą partii był zjazd, który obradował co trzy lata. Na zjeździe wybierano Komitet Centralny, Przewodniczącego, Komitet Wykonawczy KC i jego Sekretariat.
KPL wydawała m.in. dziennik „Zeitung vum Letzeburger Vollek” oraz tygodnik „Wochenzeitung vum Letzeburger Vollek”.
Komunistyczna Partia Malty – KPM (1970 r.), Partit Komunista Malti
Do 1969 r. partia wchodziła w skład Komunistycznej Partii Wielkiej Brytanii. PZPR była pierwszą partią, która zaprosiła na swój zjazd (VII Zjazd 1975 r.) przedstawiciela komunistów maltańskich. Była to niewielka partia zrzeszająca około 200 ludzi, głownie nauczycieli, studentów i pracowników organizacji spółdzielczych. Ze względu na specyfikę (liczbę członków) kierownictwo KPM składało się z czterech członków Sekretariatu, przewodniczącego partii oraz Sekretarza generalnego KPM.
Nie udało się ustalić czy komuniści maltańscy wydawali swoje pismo.
Komunistyczna Partia Norwegii – KPN (od 1923 r.), Norges Kommunistiske Parti.
Partia ubiegała się o mandaty poselskie, włączają się w funkcjonowanie norweskiego systemu politycznego. W 1961 r. udało się jej uzyskać dwa mandaty, w 1973 r. wprowadzili do parlamentu jednego posła. Na początku lat siedemdziesiątych KPN miała w samorządach 160 osób piastujących różne funkcje. W 1975 r. KPN odrzuciła możliwość zjednoczenia z innymi ugrupowaniami lewicowymi, bowiem miało to oznaczać jednoczesne samorozwiązanie się partii. Na początku lat osiemdziesiątych partia miała liczyć (zależnie od źródeł) od 3 500 do 5 000 osób (w 1947 r. KPN liczyła aż 30 000 ludzi, w 1953 r. nastąpił spadek liczebności do 13 000 członków). Robotnicy mieli stanowić aż 65%, urzędnicy i studenci 20%, nauczyciele wraz z „wolnymi zawodami” 10% członków. Najwyższą władzą był zjazd partii, którego członkowie zbierali się co dwa lata. Wybierali Centralny Zarząd Partii, Przewodniczącego partii i jej Komitet Wykonawczy.
KPN wydawał m.in. tygodnik „Friheten” (brak informacji o nakładzie)
Portugalska Partia Komunistyczna – PPK (od 1921 r.), Portido Komunista Portugues.
W drugiej połowie lat siedemdziesiątych PPK współpracowała w wyborach parlamentarnych z Portugalskim Ruchem Demokratycznym. W 1976 r. udało się jej uzyskać w wyborach do Zgromadzenia Republiki czterdzieści mandatów. Partia miała liczyć około 115 000 członków, w tym robotników było blisko 60%, a pracowników umysłowych niespełna 20%. Rolnicy stanowili margines (około 1, 5%). Najwyższą władzą PPK był zjazd partii, na którym wybierano Sekretarza generalnego, Sekretariat oraz Komisję Polityczną.
Demonstracja Portugalskiej Partii Komunistycznej w Porto, 5 maja 1982 r. W środku z siwymi włosami Álvaro Cunhal, sekretarz generalny PPK w latach 1961-1992 (fot. Henrique Matos, opublikowano na licencji Creative Commons - Atribuição 2.5 Genérica).
PPK wydawała m.in. tygodnik „Avante” i biuletyn organizacyjny partii „O Militante” (brak danych o nakładach).
Komunistyczna Partia San Marino – KPSM (od 1921 r.), Partito Komunista Sanmarinese.
Partia uczestniczyła z powodzeniem w legalnym życiu politycznym San Marino. W 1978 r. udało się jej zdobyć szesnaście mandatów w Wielkiej Radzie Generalnej San Marino (Rada liczyła sześćdziesiąt osób). Członek KPSM został wówczas ministrem spraw wewnętrznych, a przewodniczący partii pełnił funkcję głowy państwa jako jeden z dwóch kapitanów – regentów. Partia miała liczyć około 1 100 członków.
KPSM wydawał m.in. tygodnik „La Scintilla” (brak informacji o nakładzie).
Szwajcarska Partia Pracy – SPP (od 1944 r.), Schweizerische Partei der Arbeit, Parti Suisse du Travail
Partia największe sukcesy odnosiła w kantonach Genewy, Vaud, Zurychu i Bazylei. W 1947 r. udało się jej zdobyć w wyborach do Sejmu Związkowego siedem mandatów, a cztery lata później pięć mandatów. W 1971 r. komuniści zdobyli pięć mandatów. Liczniejszą reprezentację posiadała w parlamentach kantonów, szczególnie w tych wymienionych powyżej (np. 1947 r. osiemnaście mandatów w kantonie Bazylei). Partia od połowy lat sześćdziesiątych zrzeszała około 5 000 członków (w 1953 r. około 8 000 członków). Najwyższą władzą SPP był zjazd, który zbierał się co cztery lata. Członkowie Zjazdu dokonywali wyboru Komitetu Centralnego i Centralnej Komisji Kontroli. Komitet Centralny wybierał Sekretarza Generalnego (od 1974 r. Przewodniczącego KC SPP) i członków Sekretariatu.
SPP wydawała m.in. dziennik „Voix Ouvriere” (w języku francuskim), tygodnik „Il Lavoratore” (w języku włoskim).
Partia Lewicy – Komuniści (Szwecja) - PL-K (od 1957 r.), Vänsterpartiet Kommunisterna
Komunistyczna Partia Szwecji 1917–1957 r.
PL-K w wyniku wyborów parlamentarnych uzyskała w 1976 r. siedemnaście mandatów, a w 1979 r. miał ich dwadzieścia. Partia liczyła około 15 000–16 000 członków. Robotnicy mieli stanowić około 65%, a urzędnicy 25% jej składu. W 1977 r. doszło do poważnego kryzysu wewnątrz partii. W jego wyniku ugrupowanie opuściło około 15% członków i założyło nową partię komunistyczną o nazwie Robotnicza Partia – komuniści. Władze PZPR utrzymywały kontakty z dwoma partiami. Najwyższym organem PL-K był zwoływany co trzy lata Zjazd. Na Zjeździe dokonywano wyboru członków Zarządu partii oraz jej Przewodniczącego. Natomiast Zarząd wybierał ze swego grona Komitet Wykonawczy.
PL-K wydawała m.in. „Ny Dag” - pismo ukazywało się dwa razy w tygodniu (od 1977 r. pismo stało się tytułem wydawanym przez Robotniczą Partię – komunistów) oraz kwartalnik „Socialistisk Debatt” (brak informacji o nakładzie obu pism).
Komunistyczna Partia Wielkiej Brytanii – KPWB (od 1920 r.), Communist Party of Great Britain
Partia nie posiadała reprezentacji parlamentarnej, w wyborach nie była w stanie zdobyć nawet jednego procentu ważnych głosów (np. 1974 r. uzyskano poparcie rzędu 0, 01%). W zależności od źródeł KPWB miała liczyć pod koniec lat siedemdziesiątych od 21 000 do 30 000 członków. Wydaje się, wnioskując po realnym poparciu uzyskiwanym w wyborach parlamentarnych, że podawane przez partię dane były zawyżone. Najwyższą władzą KPWB był zjazd zwoływany co dwa lata. Na zjeździe wyłaniano członków Komitetu Wykonawczego, Komitetu Apelacyjnego, Komitetu Politycznego, Sekretarza Generalnego oraz Przewodniczącego partii.
Marcin Żukowski
Źródło: histmag.org 
Użytkownik Staniq edytował ten post 23.02.2014 - 21:04
