Przeszczep głowy, lub przeszczep ciała, zależnie jak na to patrzeć, nie jest tylko wymysłem klasycznych horrorów. Pierwszy udokumentowany zabieg przeprowadzono w latach 50., gdy chirurg i pionier przeszczepów Vladimir Demikhov przyszył głowę i przednie łapy szczeniaka do ciała innego psa. Co straszniejsze, jego kolejny popularny zabieg polegał na stworzeniu dwugłowego psa. Co nie dziwi nikogo, to fakt, że oba te stworzenia nie przeżyły więcej niż paru dni.
Chociaż do zakwestionowania od strony etycznej, te procedury ostatecznie doprowadziły do pierwszego pomyślnego przeszczepu głowy małpy w 1970 roku przez Dr Roberta White, którego podobno zainspirowała praca Demikhova. Chociaż White zademonstrował, że procedura jest możliwa, nie obchodziły go próby połączenia rdzeni kręgowych małpiego dawcy z pacjentem, więc stworzenie było sparaliżowane i nie było w stanie oddychać bez dodatkowej aparatury. Chociaż od tego czasu podjęto niewiele prób, medycyna zrobiła ogromny krok naprzód od tego czasu. Tak duży, że pewien neurochirurg uważa, że procedury można byłoby spróbować na ludziach, a niedawno opublikował nawet zarys jak taka operacja mogłaby wyglądać.
Według lekarza, Sergio Canavero, główne przeszkody do sukcesu – jak przypadek, gdy głowa nie przyjmie nowego ciała – mogą zostać pokonane z pomocą dzisiejszej medycyny, a z dalszym jej rozwojem, procedura mogłaby być gotowa nawet około 2017 roku. Oczywiście, tylko dlatego, że możemy coś zrobić, nie oznacza, że to zrobimy – istnieją poważne problemy etyczne, które trzeba byłoby najpierw omówić i uzgodnić. Oprócz tego, tak dramatyczny rodzaj chirurgii mógłby pomóc ludziom, których organy mają raka, albo ofiarom wypadków. Dlatego Canavero próbuje zebrać zespół, który przyjrzałby się dalej możliwościom takiej techniki i planuje ogłosić projekt do końca roku.
Na co składałby się więc taki zabieg? Najpierw, głowa uczestnika musiałaby zostać ochłodzona, aby komórki przeżył zabieg, tak jak i niedawno zmarły dawca. Następnie kark zostaje odkrojony, a żyły podpina się do specjalnych rurek. Następnie bardzo uważnie odcina się rdzeń kręgowy, a głowa zostaje przeniesiona do ciała dawcy, które gotowe jest do najtrudniejszej i najważniejszej części: połączenia obu rdzeni kręgowych.
Aby tego dokonać, Canavero sugeruje skorzystanie z substancji o nazwie politlenek etylenu, który pomógłby membranom komórek tłuszczowych połączyć się razem. Ostatnia część procedury to połączenie żył i mięśni, a następnie wprowadzenie pacjenta w stan śpiączki na około miesiąc. Po intensywnej psychoterapii, pacjent powinien być w stanie korzystać z ciała i normalnie się poruszać. Chociaż istnieje ryzyko odrzucenia, jak z każdym innym przeszczepem, Canavero zaznacza, że leki immunosupresyjne zapobiegałyby temu.
Jednak wielu chirurgów sądzi, że pomysł ten brzmi „zbyt nieprawdopodobnie”, a inni po prostu odmawiają podzielenia się swoim zdaniem na ten temat. Jeden z tych, który skomentował sprawę to Harry Holdsmith, profesor chirurgii neurologicznej z Uniwersytetu Kalifornijskiego, mówiąc że: „To tak niesamowicie trudny projekt, że możliwość przeprowadzenia go jest niemal zerowa. Nie wierzę, abyśmy mogli tego dokonać.”
Wraz z etyczną stroną takiego zabiegu, niektórzy obawiają się, że mogłoby to doprowadzić do ludzi podmieniających swoje ciała z powodów kosmetycznych, a więc w oczywisty sposób, gdyby coś takiego zostało zalegalizowane, musiałyby zostać postawione ścisłe regulacje. Skoro pomysł spotkał się z tak silną opozycją od strony osób zajmujących się medycyną, wielu uważa, że nie może się udać, ale interesujące będzie przekonanie się o tym w ciągu najbliższych lat.
Wiedzoholik
Na początku bieżącego roku włoski lekarz dr Sergio Canavero ogłosił oficjalnie, że w ciągu dwóch najbliższych lat zamierza przeprowadzić pierwszy w historii przeszczep ludzkiej głowy. Według lekarza obecny stopień rozwoju medycyny pozwala na przeprowadzenie tego rodzaju operacji, która choć skomplikowana, ma szanse zakończyć się sukcesem. To jednak nie wszystko – poznaliśmy właśnie pierwszą osobę, która podda się tej pionierskiej operacji – to trzydziestoletni informatyk z Rosji, Valery Spindorov. Spindorov cierpi na niezwykle poważną chorobę, zespół Werdniga-Hoffmana, czyli rdzeniowy zanik mięśni.
„Mam teraz dokładnie trzydzieści lat. Osoby cierpiące na takie samo schorzenie jak ja mało kiedy dożywają więcej niż dwudziestki (…) Udział w eksperymencie to moja ostateczna decyzja. Nie zmienię jej” - mówi Rosjanin.
Operacja przeszczepienia głowy ma planowo trwać 36 godzin i ma odbyć się w jednej z najnowocześniejszych sal operacyjnych na świecie. Jej dokładna lokalizacja jest jednak utrzymywana w tajemnicy. W projekcie pierwszego przeszczepu głowy ma wziąć udział 150 lekarzy i pielęgniarek, a koszt całej procedury oraz przygotowań do niej wyniesie około 11 milionów dolarów. Dawcą ciała ma być pacjent, u którego zanotowano śmierć pnia mózgu i który zdecydował się oddać swoje organy na cele medyczne.
Planowana operacja budzi spory opór u dużej części środowiska medycznego. „Niepełny sukces przy tym zabiegu zwiastuje dla pacjenta los gorszy od śmierci. Nie życzę tego nikomu” – wyraża swoje wątpliwości dr Hunt Batjer będący przewodniczącym Amerykańskiego Zgromadzenia Neurochirurgów.
Wiedzoholik
Na kilka miesięcy wszystko wokół tematu nieco ucichło, aby teraz wybuchnąć na nowo, bowiem znalazł się sponsor całego przedsięwzięcia. Mamy już wiec lekarza, który podejmie się operacji, chętnego do zoperowania i niezbędne środki finansowe – co dalej?
Włoski lekarz – Sergio Canavero – już w 2013 roku zapowiedział, że chciałby przeprowadzić taką operację, jednak wtedy nie brano jego słów na serio. Niedawne doniesienia brzmiały jednak bardziej poważnie, ponieważ już nikt go nie ignorował. Znalazł się nawet chętny pacjent – Rosjanin, Walery Spiridonow – cierpiący na rdzeniowy zanik mięśni. Choroba jest zasadniczo wyrokiem śmierci, ponieważ cały czas postępuje i w końcu zabije jego nosiciela. Widzimy więc, że nie ma wiele do stracenia.
Sam sponsor nie chce się ujawnić. Wiadomo jednak, że jego majątek musi być niemały, ponieważ koszta takiej operacji mają zamknąć się w kwocie 100 milionów dolarów. Pozostaje oczywiście jeszcze kwestia miejsca, gdzie zabieg zostanie przeprowadzony; zespołu (operacja ma ponoć wymagać 100 osób) oraz ciała, do którego ciało zostanie przeszczepione. Wydaje się, że Chiny są idealnym do tego kandydatem – we wszystkich kwestiach. Często wykonuje się tam wyroki śmierci, więc ciało się znajdzie. Przeprowadzana tam operacja nie napotka problemów natury prawnej, a – co najważniejsze – Chiny lubią być w centrum uwagi, a taka sposobność może się prędko nie nadarzyć.
Wiedzoholik
Tekst i zdjęcia: Wiedzoholik
to kto pierwszy da sobie głowę uciąć? 
