Ojciec Pio rozpracowany
Kim naprawdę był Ojciec Pio? Oszustem, polewającym dłonie i stopy kwasem karbolowym i udającym stygmatyka? Czy pokornym świętym, ze wstydem zakrywającym znaki Męki Chrystusa na swoim ciele? Szaleńcem, który zwiódł miliony naiwnych pielgrzymów, czy mistykiem oddanym całkowicie Bogu?
Żaden święty XX wieku nie wywołał chyba tylu kontrowersji – sprzecznych relacji i skrajnie różnych emocji – co włoski kapucyn z Pietrelciny i San Giovanni Rotondo. Z szumu informacyjnego trudno czasem oddzielić twarde fakty od narosłych wokół Ojca Pio legend. Wiele nieporozumień powstało albo z braku kompetencji w badaniu historii tego zakonnika, albo ze zwykłego niedbalstwa i wybiórczego żonglowania faktami, albo wreszcie ze złej woli i świadomego wprowadzania w błąd. A czasem po prostu z naiwności i łatwowierności szukających sensacji ludzi. Tymczasem wystarczy trochę wysiłku, dobrej woli i intelektualnej uczciwości, by rozprawić się z mitycznym Oojcem Pio i poznać Ojca Pio z krwi i kości. I nie jest tu istotne, czy ktoś jest osobą wierzącą, agnostykiem czy ateistą. I jedni, i drudzy są tak samo zobowiązani do uczciwych dociekań, nawet jeśli wiązałoby się to z zaskakującymi odkryciami, być może nawet podważającymi dotychczasowy pogląd na tę sprawę. Wystarczy tylko jedno: trzymać się faktów.
Krew czy kwas?
Od samego początku największe emocje budziły „stygmaty pewnego zakonnika”. Do Ojca Pio przyjeżdżali ciekawscy, wierni i sceptycy. A niektórzy nawet na odległość próbowali wydawać wyrok w sprawie autentyczności wyraźnych znaków na rękach i nogach kapucyna. Przykładem sceptyka, mówiącego o mechanicznym lub chemicznym samookaleczeniu, był profesor Enrico Moricca. Już w czerwcu 1919 roku opublikował artykuł sugerujący, że „nadzwyczajne zjawisko” można wytłumaczyć obecnością jodyny i kwasu karbolowego w celi Ojca Pio. Powoływał się przy tym na krążące na ten temat plotki. Jednak osobiście do ojca Pio nigdy się nie pofatygował. Zostawmy jednak profesora Moricca, skoro nie jest wiarygodnym świadkiem.
Podejrzenia mieli też lekarze, którzy badali zakonnika osobiście. Saviero Gaeta i Andrea Tornielli, włoscy dziennikarze, w wydanej niedawno w Polsce książce „Ojciec Pio. Święty czy oszust?”, cytują wypowiedź profesora Amico Bignamiego, który zakazał ojcu Pio używać jodyny. „Ojciec Pio – mówił Bignami – używa jej do odkażania parę razy w tygodniu, a nawet częściej. Twierdzi, że stosuje ją również, ponieważ kiedy tego nie zrobi, rany bardzo krwawią. Ponadto z jego słów wynika, że od końca września używa jodyny cały czas z tej samej fiolki, co oznacza, że preparat jest już stary”.
Wniosek profesora jest następujący: "Wiadomo, że stara jodyna poprzez rozwijający się w niej kwas jodowodorowy staje się substancją silnie drażniącą. Jest zatem naturalne, że powtarzana przez wiele miesięcy aplikacja tej samej jodyny zaskutkowała zaostrzeniem stanu istniejących już wcześniej zmian skórnych, a także doprowadziła do powstania zmian w nienaruszonych dotychczas tkankach”. Warto zwrócić uwagę na sformułowanie o zaostrzonym stanie „istniejących już wcześniej zmian skórnych”. A zatem, choć prawdopodobnie profesor sam ma wątpliwości i winą za pogarszający się stan dłoni i stóp obarcza jodynę, przyznaje jednocześnie, że jeszcze przed jej zastosowaniem w skórze zaszły jakieś niewyjaśnione zmiany.
Bignami poleca usunąć wszelkie medykamenty z celi Ojca Pio. W obecności dwóch świadków rany mają być owinięte i opieczętowane, a następnie przez osiem dni świadkowie mają obserwować ewentualne zmiany. Codziennie opatrunek ma być zmieniany i na nowo opieczętowany. Po umówionym czasie obserwacji świadkowie podpisali oświadczenie: po pierwsze rany nie uległy zmianie, po drugie – rany krwawiły codziennie, a podczas nakładania opatrunków nie były stosowane żadne medykamenty, usunięto również z celi flakonik z jodyną, aby uniknąć najmniejszych podejrzeń. Po tym eksperymencie profesor Bignami nigdy więcej nie pojawił się u ojca Pio.
Kolejnym lekarzem, który badał zakonnika w 1919 roku, był Giorgio Festa. On z kolei, w przeciwieństwie do Bignamiego, całkowicie wykluczył możliwość wywołania ran działaniem silnie drażniących substancji. W dokumentach z San Giovanni Rotondo (które cytują Gaeta i Tornielli) zawarta jest następująca opinia lekarza: „Ojciec Pio (…), mając nadzieję na zahamowanie utraty krwi, która wypływa z ran, przez jakiś czas, co dwie-trzy godziny aplikował sobie jodynę: stąd też podejrzenie, że tego typu rany, jeśli nawet nie zostały wywołane przez jod, są przezeń przynajmniej utrzymywane w niezmienionym stanie. Jednakże należy zauważyć, iż jod aplikowany w taki sposób, w jaki czynił to Ojciec Pio (…), dopomagałby raczej i ułatwiał gojenie się ran”.
A jak lekarz odnosił się do sprawy używania nieświeżej – co sugerował Bignami – jodyny? „Nawet jeśli (…) stanowiła ona dla ran czynnik drażniący, nie mogłaby oszczędzić sąsiadującym, normalnym tkankom swego efuzywnego [wylewnego – J.Dz.] działania, wywołując mniejszy bądź większy stan zapalny, który w rzeczywistości nie występuje i nigdy wcześniej nie występował”. Najważniejsze jest jednak następne oświadczenie doktora Festy: „Ojciec Pio od ponad trzech miesięcy zgodnie z zakazem przełożonych nie smaruje niczym swoich ran: a mimo to zachowują one ciągle te same właściwości”.
Dokumenty otwarte
Jednym z historyków, który przyjął tezę o chemicznym wywołaniu ran, jest Sergio Luzzatto. W książce „Padre Pio. Miracoli e politica nell’Italia del Novecento” (Ojciec Pio. Cuda i polityka we Włoszech w XX wieku) nazwał kapucyna „małym chemikiem”. Znaczące są zwłaszcza słowa: „Bardziej niż zapach fiołków czy woń świętości wyczuwalne były wydobywające się z celi Ojca Pio wyziewy kwasu i trucizny, woń obłudy i oszustwa”. Dla historyka poparciem jego argumentów miało być świadectwo pewnego farmaceuty, które jednak samo w sobie jest opatrzone publicystycznym i zjadliwym komentarzem, a nie naukowym i obiektywnym opisem rzeczywistości.
Oczywiście nie jest tak, że Kościół nie miał wątpliwości co do Ojca Pio. Przeciwnie, sprawa otarła się o Święte Oficjum (dzisiejszą Kongregację Nauki Wiary), a następnie była długo roztrząsana podczas procesu beatyfikacyjnego i kanonizacyjnego. Błąd Luzzatto polegał jednak na tym, że sugerował, jakoby pierwszy dotarł do „nieznanych dotąd dokumentów”, trzymanych pod kluczem w Watykanie.
Tymczasem wspomniani włoscy dziennikarze, Gaeta i Tornielli, wyśmiewają Luzatto z prostych powodów: po pierwsze wszystkie wątpliwości i oskarżenia były wyjaśniane przez Kościół, bo taka jest procedura – niezwykle surowa i krytyczna – przy każdym procesie kanonizacyjnym (a co dopiero w przypadku tak kontrowersyjnego świętego), a po drugie – dostęp do tych dokumentów jest bardzo prosty: wystarczy wystąpić z właściwym wnioskiem. Luzzatto opierał się przy tym na wybranych dokumentach, podczas gdy dwóch dziennikarzy wykonało żmudną robotę, analizując krok po kroku tezy Luzzatto i dokumenty sprawy Ojca Pio.
Podejrzliwy biskup
Dokładna analiza wszystkich dokumentów pokazuje niezwykle długi proces badania wiarygodności Ojca Pio przez jego współbraci i władze zakonne oraz kościelne. Szczególnie ciekawy jest raport wielkiego sceptyka, biskupa Rossiego, wysłannika Watykanu, który nigdy nie został „fanem” Ojca Pio. Jego długotrwałe, niezwykle podejrzliwe i surowe badania krok po kroku obalały tezę o chemicznym wywołaniu ran. „Ojciec Pio używał jodyny nie po to, by dezynfekować rany, ale by tamować krew”, napisał Rossi. Ważniejsze są jednak inne zdania, powtórzmy, wielkiego sceptyka: „To już prawie dwa lata, od kiedy Ojciec Pio nie stosuje nic, to znaczy nie aplikuje już żadnej substancji na stygmaty, a mimo to, co jest do stwierdzenia, stygmaty cały czas istnieją (…). Możemy więc wnioskować, że nie były one ani spowodowane, ani podtrzymywane użyciem środków fizycznych i chemicznych”.
Kolejny fragment tego raportu daje jednoznaczną ocenę przypadku Ojca Pio: „Nowa okoliczność świadcząca na korzyść Ojca Pio oraz na korzyść jego stygmatów, która mogłaby być uznana za kolejne potwierdzenie cudu, to brak jakiegokolwiek procesu ropienia na ranach kapucyna. Jest to zjawisko oczywiste, potwierdzone również przez lekarzy”. Dalej Rossi pisze o „silnym i przyjemnym zapachu”, który emanuje ze stygmatów. I chociaż surowy „śledczy z Watykanu” nie wydaje ostatecznego wyroku co do nadprzyrodzonego charakteru stygmatów, powołując się na obserwacje własne i opinie lekarzy, wyklucza zarazem następujące przyczyny: dzieło demona, oszustwo, mistyfikacja, produkt zewnętrznej sugestii, autosugestii itd. I dodaje, że mimo to należy nadal zachować daleko idącą ostrożność i kontynuować obserwację.
Moje przekleństwo i poniżenie!
Jak widać, sam Kościół długo, nierzadko z nieufnością, badał sprawę kapucyna z San Giovanni Rotondo. Na korzyść Ojca Pio przemawiały jego posłuszeństwo i pokora. Wbrew temu, co sugeruje m.in. Luzzatto, zakonnik nie był typem gwiazdora, który chętnie pozuje do zdjęć, eksponując swoje stygmaty. Jednym ze świadków jest jeden z pierwszych fotografów, ojciec Placido: „Chciałem zrobić zdjęcie (…). Niechętnie ściągnął [O. Pio – J.Dz.] rękawiczki. Chcąc okazać posłuszeństwo, ustawił się jednak przed obiektywem”.
Oddajmy na koniec głos samemu zainteresowanemu. Niezależnie od tego, czy wierzymy w nadzwyczajny charakter jego ran, czy też uważamy go za oszusta, w każdym procesie oskarżony może przedstawić swój punkt widzenia. W liście, skierowanym do swojego kierownika duchownego, po raz pierwszy zwierza się ze swojego stanu: „Wczorajszego wieczoru zdarzyła mi się rzecz, której nie potrafię ani wyjaśnić, ani zrozumieć. Pośrodku dłoni pojawiło mi się coś czerwonego (…). Towarzyszył temu silny i ostry ból w środku tego czerwonego. Ten ból był bardziej dotkliwy w środku lewej dłoni i trwa jeszcze do tej pory. Również pod stopami czułem niewielki ból. To zjawisko pojawia się prawie od roku, choć ostatnio był okres, kiedy nie pojawiały się nawroty. Proszę nie mieć mi za złe, że dopiero teraz piszę o tym wszystkim, ale do tej pory nie byłem w stanie przezwyciężyć nieznośnego wstydu”.
Kilka lat później, kiedy rana krwawi obficie, pisze w skrajnym bólu i wyczerpaniu, niemal pełen buntu: „O, mój Boże! Dlaczego nie umrę? Czyż nie widzisz, że dla duszy, którą zraniłeś, życie jest torturą? Czyż nie wykazujesz się okrucieństwem, skoro pozostajesz głuchy na wołania tego, który cierpi bez żadnego pocieszenia? (…) Nadmiar bólu, jaki wywołuje ta wiecznie otwarta rana, czyni mnie wściekłym wbrew mojej woli, sprawia, że wychodzę z siebie i przyprawia mnie o szaleństwo, czuję się niezdolny do stawienia oporu”. Miesiąc później niemal wyje z bólu, błagając o pomoc ojca Benedetto: „Ach! Zakończ tę udrękę, to przekleństwo, to poniżenie, to zakłopotanie!” Każdy sam musi sobie odpowiedzieć na pytanie, czy są to słowa szaleńca, czy świętego.
źródło
