Zespół astronomów dowodzony przez dr Marcusa Lohra z Open University w Wielkiej Brytanii, jako pierwszy w historii odkrył system gwiezdny z pięcioma gwiazdami zawierający dwie gwiazdy zaćmieniowe.
foto / Centre de Données astronomiques de Strasbourg / SIMBAD.
W środku widać układ gwiezdny J093010 zawierający pięć gwiazd.
System gwiezdny znany jako 1SWASP J093010.78+533859.5 (w skrócie J093010) lub TYC 3807-759-1 znajduje się 115 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy.
Został on odkryty w roku 2006 w archiwalnych dokumentach projektu SuperWASP (Wide Angle Search for Planets), mającym na celu wyszukiwanie planet pozasłonecznych. Do obserwacji użyto małych kamer z obserwatorium Observatorio del Roque de los Muchachos zlokalizowanym na wyspie La Palma (Wyspy Kanaryjskie) oraz South African Astronomical Observatory.
Pięć gwiazd, które zostały wykryte w tym układzie gwiezdnym są bardzo ważnym znaleziskiem, dodatkowo dwie gwiazdy zaćmieniowe stanowią wisienkę na torcie dla naukowców.
Najpierw jednak przybliżmy sobie temat gwiazd podwójnych. Jest to układ dwóch gwiazd leżących blisko siebie. Może to być bliskość fizyczna lub optyczna. W przypadku bliskości fizycznej dwie gwiazdy w istocie znajdują się w niedalekiej odległości od siebie. Bliskość optyczna natomiast to złudzenie podczas obserwacji, mylnie wskazujące, że gwiazdy znajdują się pozornie blisko siebie choć w rzeczywistości odległość je dzielące jest znaczna.
Warto odrobinę rozszerzyć temat gwiazd zaćmieniowych. Właściwie czym one są? Krótko mówiąc to gwiazdy, które obserwowane na ziemskim niebie wykazują zmiany w swojej jasności. Zmienność gwiazd tego typu wynika z faktu, iż są one układami najczęściej podwójnymi, w których składniki systemu obiegając się, w regularnych odstępach czasu wzajemnie się zasłaniają. To wzajemnie zakrywanie się składników jest powodem zmiany jasności widomej.
Krzywe światła J093010 wskazywały na występowanie gwiazd zaćmieniowych, które podczas zbliżania się do siebie dzieliły wspólnie zewnętrzne warstwy atmosfery. Takie obserwacje są stosunkowo powszechne, jednak ten konkretny układ jest wyjątkowy z uwagi na okres orbitalny, który w nim występuje i trwa on ok. 6 godzin, a więc niezwykle krótko.
Niedługo później astronomowie zauważyli coś jeszcze. Krzywa światła bowiem wykazywała kolejne kilka zaćmień, po ponownym przeanalizowaniu danych okazało się iż występuje tam jeszcze jeden układ podwójny. Dowiedziono więc iż w tym układzie gwiezdnym występuje więcej niż tylko dwie gwiazdy.
W drugim układzie dwójkowym zaobserwowanym przez naukowców obie gwiazdy są oddalone od siebie o całe 3 miliony kilometrów, a ich okresy orbitalne wynoszą jeden i trzy dni.
Obie pary gwiazd są od siebie oddalone o 21 miliardów kilometrów.
Cztery nowo odkryte gwiazdy zostały poddane obserwacją spektroskopowym dzięki czemu udało się uzyskać większą ilość detali. Wtedy też przyszło jeszcze jedno nieoczekiwane odkrycie, zauważono piątą gwiazdę w tym układzie, oddaloną o 2 miliardy kilometrów od drugiego układu gwiazd.
foto / Marcus Lohr
Koncepcja artystyczna układu gwiezdnego zawierającego pięć gwiazd, mniejsze orbity nie są przedstawione w relatywnej skali do większych orbit ponieważ poszczególne komponenty układów były by zbyt blisko siebie aby przedstawić je na obrazku. Obrazki poszczególnych elementów w układzie zostały przedstawione razem ze Słońcem dla porównania. Niebieska linia przerywana wyznacza ścieżkę orbitalną dwóch par gwiazd. Piąta gwiazda, z uwagi na to, że nie można być do końca pewnym jej dokładnego położenia, jest umiejscowiona z prawej strony lewej pary gwiazd.
Poprzez połączenie zebranych danych na temat zaobserwowanych krzywych światła pochodzących z piątki zaobserwowanych gwiazd i ich spektrum, dr Lohr oraz jego koledzy z zespołu badawczego są w stanie potwierdzić, że wszystkie te gwiazdy są związane grawitacyjnie w jeden system gwiezdny.
Astronomowie z zespołu dr Lohra wnioskują również, że gwiazdy w tym układzie są raczej mniejsze i chłodniejsze od naszego Słońca ale tworzą one system zbiorowy, wystarczająco jasny by móc go dostrzec nawet przez małe teleskopy, w związku z czym mogą się o to pokusić astronomowie amatorzy i miłośnicy astronomii posiadający teleskopy do obserwacji.
Tłumaczenie własne.
Źródło:
Użytkownik ✪Critter edytował ten post 18.07.2015 - 02:06
Jeśli dowiedziałeś się czegoś nowego to daj plusa, w taki sposób to działa. Jeśli zobaczysz jakiś błąd pisz na PW żeby nie zaśmiecać tematu (jest tu na forum pare osób które są mistrzami zaśmiecania tematów o czym mnie informowano już wcześniej). Chyba, że koniecznie musisz się dowartościować choć to do ciebie nie podobne 
Z góry Thx.
