Zderzenie tytanów
lustracja przedstawia układ LH45-425 zawierający dwie bardzo masywne gwiazdy. Każda z gwiazd wyrzuca z siebie ogromne ilości gazu, które jak dwa przeciwne wiatry kolidują ze sobą uzyskując bardzo wysoką temperaturę. Układ znajduje się w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce karłowatej okrążającej Drogę Mleczną w odległości 165 000 lat świetlnych od Ziemi
Teleskop FUSE oraz współpracujące z nim teleskopy naziemne dokonały odkrycia wyjątkowo interesującego układu podwójnego.
Tłumaczenie: Wojciech Minko
Pierwszy raz astronomom udało się wyznaczyć właściwości rzadkiego, niezwykle masywnego i młodego układu podwójnego. Dokonano tego przy użyciu teleskopu Far Ultraviolet Spectroscopic Explorer (FUSE) oraz teleskopów naziemnych.
System znany jako LH54-425 znajduje się w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce okrążającej naszą. Składa się z dwóch gwiazd typu widmowego O, zawierającego najjaśniejsze i najmasywniejsze we Wszechświecie.
Spektrum uzyskał Stephen Williams używając 1,5 metrowego teleskopu znajdującego się w amerykańskim obserwatorium w Chile na Cerro Tololo. Z badań wynika, że masy gwiazd wynoszą odpowiednio 62 i 37 masy Słońca. Obiegają się w odległości 25 mln kilometrów, czyli mniej więcej jednej szóstej odległości Ziemia-Słońce, czyniąc to w zaledwie 2.25 dnia. Dzięki łącznej masie równej w przybliżeniu 100 Słońc, układ uważany jest za jeden z najmasywniejszych układów podwójnych. Należą one poza tym do najmłodszego pokolenia gwiazd, a ich wiek wynosi prawdopodobnie mniej niż 3 miliony lat!
Obserwacje FUSE'a dostarczają pierwszych danych dotyczących kolizji dwóch naddźwiękowych wiatrów, wytwarzanych przez bliźniaczki. Wokół mniejszej gwiazdy zaciska się supergorąca sfera, która emituje promieniowanie rentgenowskie i daleki ultrafiolet. FUSE idealnie nadaje się do tych pomiarów, ponieważ linie, które najlepiej wskazują właściwości gwiazdy pojawiają się w dalekim ultrafiolecie widma, w którym jest on najbardziej czuły.
Bardziej masywna gwiazda wyrzuca 500 bilionów ton gazu na sekundę (400 razy więcej niż Słońce) z prędkością 8,6 milionów kilometrów na godzinę. Mniejsza natomiast odrzuca jedną dziesiątą tego co jej towarzyszka. Utrata masy obu gwiazd jest zgodna z innymi gwiazdami posiadającymi taką samą temperaturę i jasność.
Po pewnym czasie gwiazdy spuchną na tyle, że zaczną przekazywać sobie znaczne ilości materii. Proces ten może się zacząć już za milion lat. Obiegają się tak blisko, że w końcu mogą utworzyć jedną ogromną gwiazdę, większą nawet od bardziej masywnego członka układu podwójnego Eta Carinae. Eta Carinae ma masę około 100 Słońc, co czyni ją jedną z najbardziej masywnych i jasnych gwiazd w naszej galaktyce.
"Fuzja dwóch masywnych obiektów mogących utworzyć wielką gwiazdę o masie ponad 80 Słońc może prowadzić do obiektu takiego jak Eta Carinae, która milion lat temu mogła wyglądać jak obecnie LH54-425 ", twierdzi Sonneborn.
"Znajdywanie takich masywnych gwiazd w bardzo młodym wieku zdarza sie rzadko. Uzyskane obecnie wyniki poszerzają naszą wiedzę dotyczącą natury tych układów. Ostatecznie ten układ może doprowadzić do wybuchu bardzo dużej supernowej. "
"Gwiazdy te ewoluują w mgnieniu oka w porównaniu do Słońca, które wyglądało praktycznie już od ponad 4 miliardów lat tak samo", dodaje Rosina Iping z Catholic University w Washingtonie. Ten układ wygląda inaczej niż Eta Carinae, mimo że wiekiem różnią się zaledwie o milion lat. Masywne gwiazdy pędzą przez życie całkiem szybko. Wciąż jednak ciężko jest odpowiedzieć na pytanie czy utworzą coś w rodzaju Eta Carinae.
Źródło: Serwis Astronomy.com, www.astronet.pl
