Napisano
24.10.2006 - 16:10
Astronomowie uzyskali bezpośredni obraz brązowego karła, będącego w układzie z gwiazdą i planetą pozasłoneczną.
Naukowcy obserwowali gwiazdę HD 3651, o której wiedziano do tej pory, że posiada planetę o masie mniejszej niż Saturn (0,2 masy Jowisza) i okresie obiegu około 62 dni. Gwiazda HD 3651 ma nieco mniejszą masę od Słońca i znajduje się 36 lat świetlnych od niego. Można ją zobaczyć w gwiazdozbiorze Ryb.
Teraz okazało się, że gwieździe z planetą towarzyszy dodatkowo brązowy karzeł. Brązowy karzeł to taka "nieudana" gwiazda. Obiekt za duży na planetę, ale zbyt mały, aby rozpoczęły się w jego wnętrzu reakcje termojądrowe przemiany wodoru w hel. Po raz pierwszy towarzysza gwiazdy zauważono na zdjęciach z roku 2003, wykonanych 3,8-metrowym teleskopem podczerwonym na Hawajach (UKIRT - United Kingdom Infrared Telescope). Potem wykonano kolejne obserwacje w latach 2004 i 2006, tym razem teleskopem o średnicy 3,6 metra w La Silla w Chile (NTT - New Technology Telescope). Potwierdziły one, że słaba plamka widoczna na zdjęciu to nie inna gwiazda, przypadkowo widoczna w pobliżu, ale obiekt związany z HD 3651.
Brązowy karzeł HD 3651B jest najsłabszym sfotografowanym towarzyszem gwiazdy z układem planetarnym. Na dodatek w świetle widzialnym musi być jeszcze słabszy niż w podczerwieni, gdyż nie widać go na zdjęciach z palomarskiego przeglądu nieba.
Na podstawie modeli teoretycznych ustalono, że masa brązowego karła wynosi od 20 do 60 mas Jowisza, a temperatura od 500 do 600 stopni Celsjusza. Takie charakterystyki plasują obiekt wśród chłodnych brązowych karłów typu T.
Zespół astronomów kierowany przez Markusa Mugrauera z Uniwersytetu w Jenie w Niemczech prowadzi od roku 2001 program badawczy, którego celem jest sprawdzenie, czy gwiazdy posiadające planety są pojedyncze, czy może podwójne. Naukowcy systematycznie wykonują, w odstępach co kilka miesięcy, zdjęcia gwiazd, o których wiadomo, że mają planety. Jeżeli gwiazda ma towarzysza, porusza się on po niebie razem z nią. Większość wykrytych w ten sposób obiektów to gwiazdy na etapie ewolucji, takim jak Słońce, ale o małych masach.
Wyniki badań prezentowano podczas kongresu Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze w sierpniu tego roku. Zostaną także opublikowane w czasopiśmie "Monthly Notices of the Royal Astronomical Society".
Odkrycie potwierdziła również grupa badawcza K.L. Luhmana, korzystająca z Teleskopu Kosmicznego Spitzera. Trzeci niezależny wynik otrzymał A.J. Burgasser, który potwierdził klasyfikację widmową brązowego karła.
Źródło: www.onet.pl