Tajemnica powstania bazaltowej Grobli Olbrzymów
Giants' Causeway - Grobla Olbrzymów - to rozległa formacja geologiczna składająca się z blisko 40 tys. bazaltowych słupów dochodzących do kilkunastu metrów wysokości, odsłonięta przez morze na północno-wschodnim wybrzeżu Irlandii Północnej (wyżyna Antrim).
Jest ona wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Słupy bazaltowe tworzą bloki wyglądające jak gigantyczny bruk. Według mitologii irlandzkiej Giants' Causeway jest początkiem grobli, która miała połączyć Irlandię z odległym o 48 km wybrzeżem Szkocji. Budował ją wielki gaelicki wojownik Finn MacCool, aby mógł przejść morze suchą stopą. Tak bardzo przypomina ona dzieło rąk ludzkich, że w przeszłości wielu zwiedzających było rozczarowanych i pewnych, że widzą dzieło fałszerzy. Tę niezwykłą drogę z bazaltowych kolumn ukształtowała jednak natura.
Potwierdzają to najnowsze badania i symulacje komputerowe Eduarda Jagla z Centro Atomico Bariloche w Argentynie i Alberta Rojo z Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor. Bazaltowe słupy powstały, ponieważ lawa wulkaniczna kształtowała się tak, by zmniejszyć wewnętrzne ciśnienie - wynika z badań.
Stygnąca lepka lawa kurczy się, jest przy tym rozciągana we wszystkich kierunkach równocześnie, zachowując się tak jak warstwy farby schnące jedne na drugich. W miarę narastania ciśnienia pojawiają się pęknięcia - piszą badacze. W okresie tworzenia się kolumn Grobli Olbrzymów pęknięcia stygnącej powierzchni przenoszone były niżej, do gorętszego wnętrza. Podobnie jedno po drugim roznoszą się pęknięcia w poszczególnych nakładanych na siebie warstwach farby na obrazie.
Pęknięcia te miały różne kierunki. Jednak te tworzące sześcienną sieć pozwalały zmniejszać napięcie wydajniej niż pęknięcia w innych przypadkowych kierunkach - wyjaśniają specjaliści.
Jagla i Rojo swoje badania poparli komputerową symulacją. Stwierdzili, że wzór, według którego pękała jedna warstwa cząsteczek, przenoszony był na warstwy niższe. Wzór pęknięć ewoluował - od wielu pęknięć w przypadkowych kierunkach, w stronę mozaiki wielokątów, z których większość miała kształt sześciokątny - piszą badacze, których model pozwala dokładnie przewidzieć proporcje kolumn o różnych liczbach boków i średni przekrój tych kolumn.
zrodlo:http://www.ejsi.com.pl/tajne/news.php?id=175