Napisano
24.10.2006 - 16:10
Astronomowie uzyskali bezpo¶redni obraz br±zowego kar³a, bêd±cego w uk³adzie z gwiazd± i planet± pozas³oneczn±.
Naukowcy obserwowali gwiazdê HD 3651, o której wiedziano do tej pory, ¿e posiada planetê o masie mniejszej ni¿ Saturn (0,2 masy Jowisza) i okresie obiegu oko³o 62 dni. Gwiazda HD 3651 ma nieco mniejsz± masê od S³oñca i znajduje siê 36 lat ¶wietlnych od niego. Mo¿na j± zobaczyæ w gwiazdozbiorze Ryb.
Teraz okaza³o siê, ¿e gwie¼dzie z planet± towarzyszy dodatkowo br±zowy karze³. Br±zowy karze³ to taka "nieudana" gwiazda. Obiekt za du¿y na planetê, ale zbyt ma³y, aby rozpoczê³y siê w jego wnêtrzu reakcje termoj±drowe przemiany wodoru w hel. Po raz pierwszy towarzysza gwiazdy zauwa¿ono na zdjêciach z roku 2003, wykonanych 3,8-metrowym teleskopem podczerwonym na Hawajach (UKIRT - United Kingdom Infrared Telescope). Potem wykonano kolejne obserwacje w latach 2004 i 2006, tym razem teleskopem o ¶rednicy 3,6 metra w La Silla w Chile (NTT - New Technology Telescope). Potwierdzi³y one, ¿e s³aba plamka widoczna na zdjêciu to nie inna gwiazda, przypadkowo widoczna w pobli¿u, ale obiekt zwi±zany z HD 3651.
Br±zowy karze³ HD 3651B jest najs³abszym sfotografowanym towarzyszem gwiazdy z uk³adem planetarnym. Na dodatek w ¶wietle widzialnym musi byæ jeszcze s³abszy ni¿ w podczerwieni, gdy¿ nie widaæ go na zdjêciach z palomarskiego przegl±du nieba.
Na podstawie modeli teoretycznych ustalono, ¿e masa br±zowego kar³a wynosi od 20 do 60 mas Jowisza, a temperatura od 500 do 600 stopni Celsjusza. Takie charakterystyki plasuj± obiekt w¶ród ch³odnych br±zowych kar³ów typu T.
Zespó³ astronomów kierowany przez Markusa Mugrauera z Uniwersytetu w Jenie w Niemczech prowadzi od roku 2001 program badawczy, którego celem jest sprawdzenie, czy gwiazdy posiadaj±ce planety s± pojedyncze, czy mo¿e podwójne. Naukowcy systematycznie wykonuj±, w odstêpach co kilka miesiêcy, zdjêcia gwiazd, o których wiadomo, ¿e maj± planety. Je¿eli gwiazda ma towarzysza, porusza siê on po niebie razem z ni±. Wiêkszo¶æ wykrytych w ten sposób obiektów to gwiazdy na etapie ewolucji, takim jak S³oñce, ale o ma³ych masach.
Wyniki badañ prezentowano podczas kongresu Miêdzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze w sierpniu tego roku. Zostan± tak¿e opublikowane w czasopi¶mie "Monthly Notices of the Royal Astronomical Society".
Odkrycie potwierdzi³a równie¿ grupa badawcza K.L. Luhmana, korzystaj±ca z Teleskopu Kosmicznego Spitzera. Trzeci niezale¿ny wynik otrzyma³ A.J. Burgasser, który potwierdzi³ klasyfikacjê widmow± br±zowego kar³a.
¬ród³o: www.onet.pl