SATELITY SZPIEGOWSKIE
Znany czeski entuzjasta i popularyzator szeroko rozumianych zagadnień astronautyki – Daniel Machaćek, opublikował niedawno intrografikę, która zatytułował: „Satelity szpiegowskie”. Jest to interesujące opracowanie, które w formie graficznej prezentuje historię i stan obecny wiedzy o satelitach obserwacyjnych, obiegających Ziemię.
Link do intergrafiki (duży plik):
http://4.bp.blogspot...bsSats3480h.png
Liczba sztucznych satelitów monitorujących powierzchnię Ziemi idzie w tysiące. Z tej liczby najbardziej interesujące są te, posiadające optyczne środki obserwacji w wysokiej rozdzielczości. Chodzi o obserwacje w zakresie długości fali 0.38-12 mikronów widma elektromagnetycznego. Wysoka rozdzielczość ma być rozumiana jako zdolność rozróżniania szczegółów na zdjęciach o rozmiarach liniowych poniżej -10m/piksel. Z kolei, bardzo wysoka rozdzielczość oznacza zdolność obrazowania terenu ze szczegółami poniżej – 1m/piksel i głównie dotyczy wojskowych satelitów zwiadowczych. W prezentowanej grafice nie uwzględniono statków pilotowanych i stacji orbitalnych z których niektóre miały na pokładzie systemy kamer o rozdzielczości 5-10m/piksel. Wspomnieć tu wypada o radzieckich stacjach wojskowych serii SALUT z których niektóre miały na wyposażeniu potężne kamery AGAT z optyką o średnicy 1m i ogniskowej f-7,2m.
Intrografia jest dostępna w różnych rozmiarach i dzieli się na dwie zasadnicze połowy, oddzielone linią. Górna część przedstawia atmosferę i to co nad nią, gdzie naniesiono skalę odległości z jakiej operujĄ satelity obserwacyjne. Linia graniczna symbolizuje powierzchnię Ziemi a w dół od niej wrysowano logarytmiczna skalę rozdzielczości obrazowania. Satelity obserwacyjne są przedstawione sylwetkowo od lewej krawędzi grafiki do prawej, począwszy od pierwszego satelity operacyjnego z 1961 aż do dziś. Każdy typ satelity jest przedstawiony graficznie w formie sylwetki a jego przynależność do któregoś z 24 państw-dysponentów, została wyróżniona odpowiednim kolorem. Sylwetki satelitów cywilnych są umiejscowione na skali na średniej wysokości operacyjnej nad Ziemią, natomiast sylwety satelitów wojskowych pokazano na minimalnej wysokości operacyjnej. Wiele z tych ostatnich satelitów ma zdolność manewrowania na orbicie i zejścia w razie potrzeby poniżej zaznaczonego poziomu. Sylwetki satelitów nie są wzajemnie proporcjonalne, gdyż na ich przedstawienie w jednolitej skali zabrakło by miejsca na wykresie.
Z punktu wyjściowego kamer wychodzi stożek powierzchni obrazowania, którego podstawa jest oparta na linii granicznej. Dla satelitów wyposażonych w dodatkowe kamery o różnej rozdzielczości i polu widzenia, wyprowadzono niżej wąskie prostokąty. Ich położenie pozwala odczytać dodatkowe informacje. Nad każda sylwetą satelity widnieje jego nazwa i rok eksploatacji. Dodatkowo nazwy satelitów są powiększone na dole skali.
Tuż nad główną linią podziału widnieją ikony informujące o przeznaczeniu satelity i technice obrazowania: Kadr filmowy oznacza satelitę wyposażonego w klasyczną kamerę z filmem, który wkrótce po wykonaniu zdjęć, był dostarczany w kapsule powrotnej na Ziemię, teleskop oznacza optyczno-elektroniczny system obrazowania i niemal natychmiastowego przesyłania danych na Ziemię, ikona w formie kasku (hełmu) oznacza wojskowego satelitę zwiadowczego oraz jego odmiany, oznaczone ikoną TIR (obrazowanie termalne i w podczerwieni). W kilku przypadkach stosowano natychmiastowy przekaz obrazu (w czasie rzeczywistym z kamer wideo (ikona z kamerą).
Informacje o satelitach zwiadu wojskowego zwykle są ogólnikowe a ich parametry bywają przesadzone.i przeczą znanym prawom fizyki. Należy je traktować szacunkowo. Znane jest popularne twierdzenie, że to co publikują wojskowi, bywa na znacznie niższym poziomie niż to, czym aktualnie dysponują. To tylko częściowa prawda. Agencje wywiadu nie publikują danych o swoich najnowszych satelitach. Istnieją jednak grupy niezależnych analityków i specjalistów (Jeffrey T. Richelson, Dwayne Day i Charles Vick), publikujących w czołowych pismach specjalistycznych („Awiation Week and Space Technology”, „Janes”), którzy w oparciu o własne zasoby informacji są w stanie podać obiektywne dane szacunkowe. Mimo że, ośrodki zwiadu wojskowego mają do dyspozycji duże środki finansowe, podlegają naturalnym ograniczeniom fizycznym (zwłaszcza gdy chodzi o znane w optyce zjawisko dyfrakcji) i technologicznym. Stąd, nawet takie organizacje jak amerykańska National Reconnaissance Organization (NRO), nie są w stanie zrealizować swych wszystkich projektów.
CHINY
Chiński program monitorowania Ziemi jest mało znany i dokładniejsze dane pochodzą z szacunków i analiz opublikowanych zdjęć i ich wielkości.
FRANCJA
Francja jest jednym z pionierów w dziedzinie zastosowania satelitów cywilnych do monitoringu Ziemi (seria satelitów SPOT), ale od lat 90-tych bazuje na wojskowych satelitach HELIOS. Konstrukcyjnie mają one wiele wspólnego z satelitami SPOT, za to wyposażono je w silniejsze kamery. Rozdzielczość kamer satelity HELIOS-1 sięgała 1m/piksel, natomiast kamera satelity HELIOS-2 odpowiednio 0.25-0.50m/piksel. Zastosowano w niej dwie matryce liniowe złożone z 10.000 pikseli, przesunięte względem siebie o pół piksela. Synteza danych z obu matryc umożliwia uzyskać rozdzielczość – 0.35m/piksel.
IZRAEL
Zadziwiająco dokładne informacje o izraelskich satelitach wojskowych można poznać z oficjalnych źródeł.
ZSRR/ROSJA
W przeciwieństwie do USA, w Rosji nie ma podobnego programu stopniowego ujawniania informacji o satelitach wywiadowczych. Mimo że, niektóre informacje są nadal klasyfikowane, ich publikacja jest zwykle zróżnicowana z uwagi na naciski wojskowych i firm produkujących wyposażenie dla tych satelitów. Wiele informacji można znaleźć na łamach czasopisma „NOVOSTI KOSMONAVTIKI” oraz na jego stronie internetowej. Wiele starszych modeli satelitów zwiadu serii ZENIT i JANTAR znajduje się w rosyjskich muzeach. Na podstawie dostępnych informacji i danych o optycznych środkach obrazowania oraz formatach zdjęć, można uzyskać dość dokładny obraz możliwości tych satelitów. Niektóre z tych satelitów zostały później wykorzystane w programach cywilnych (ZENIT, RESURS-F, JANTAR, RESURS-DK). Nawet gdy chodzi o nowsze modele satelitów (np. ORLET), ujawniono kilka ciekawych danych. Kamera tego satelity miała lustro główne o średnicy 0.9m, zaś pojedynczy kadr filmu miał format – 0.4 x 2.5m! Taki kadr pokrywał powierzchnię 74.000km2!
USA
Dane dotyczące amerykańskich satelitów zwiadowczych są uzyskiwane głównie z odtajnionych materiałów NRO. Gdy chodzi o satelity zwiadowcze starszych serii (od KH-1 do KH-9), odtajniono rozdzielczość ich kamer i powierzchnię skanowanego terenu. Wyjątkiem były te satelity, których kamery miały rozdzielczość lepsza niż 2 stopy/piksel. Oficjalnie odtajniono też satelity KH-7 i KH-8 GAMBIT -1/3, które do połowy lat 80-tych były zdolne obrazować teren z rozdzielczością poniżej 4cali/piksel (10cm/piksel). Ta informacja jest zgodna z szacunkami, opartymi na zasadach fizyki (chodzi o limit dyfrakcji elementu wejściowego i długość fali promieniowania elektromagnetycznego) oraz wiedzy o systemach optycznych. Dane o serii satelitów KH-11 są utajnione, dlatego wiedza na ten temat jest szacunkowa, oparta na założonej wielkości lustra głównego (2.34m zwiększonej później do 3.05m), rozmiarach matrycy liniowej i wielkości pola obrazowego ~2º. Wiadomo też, że pierwszy satelita tej serii wykonywał zdjęcia w formie długich pasów wzdłuż toru lotu, podobnie jak starsze KH-7 i KH-8. Powierzchnia fotografowanego terenu była podobna lub nieco mniejsza. W prezentowanej intrografice satelity KH-11 zostały podzielone na 4 grupy – block I-IV. Podobno istnieje unikalny system „8x” lub „EIS”(udoskonalony system obrazowania), podobny do tego z KH-9 HEXAGON. Składa się on z dwóch kamer z lustrami o średnicy 2.4m. Więcej na temat tych teleskopów, które były szczytem techniki na przełomie XX i XXIw można znaleźć w cytowanych materiałach źródłowych.
Link źródłowy w języku czeskim:
http://my-favourite-...ni-druzice.html
