Kapelusz z martwym ptakiem z lat 90. XIX wieku.
(fot. domena publiczna)
Kobiety nosiły kapelusze nawet nie z piórami, ale całymi okazami ptaków. Makabryczna moda kazała uśmiercać setki tysięcy osobników. Dzisiaj cały gatunek zagrożony jest wyginięciem.
W dziewiętnastowiecznej Anglii mewy nie miały łatwego życia. W latach trzydziestych XIX wieku, gdy na zachodnim wybrzeżu otwarto linię pasażerską, przewożące pasażerów parowce zatrzymywały się, by ci mogli sobie postrzelać do ptaków. Gdy o mewy upomniała się moda, ich los był niemal przesądzony.
Zaczęło się od Marii Antoniny, którą koronowano na francuską królową w 1774 roku, i jej dwórek, których pierzaste fryzury zajmowały pół karety. A w kolejnych dekadach trend tylko przybierał na sile, zwłaszcza w Imperium Brytyjskim.
[...] W 1891 roku na łamach „Los Angeles Times” można było przeczytać, że „Dobrze ubrana kobieta jest dziś równie puchata jak ptak ledwie wyjęty z gniazda”. Blisko dwie dekady później inna gazeta donosiła: „Jeśli chcesz być zimą modna, musisz być opierzona”. Jak wiemy doskonale z lekcji biologii, człowiek gdyby nawet najmocniej próbował, na własnym grzbiecie piór nie wyhoduje. Niesłabnąca moda na ptasie pióra miała zatem krwawe konsekwencje dla głównych zainteresowanych.
Obraz Vittorio Matteo Corcosa z ostatniej dekady XIX wieku (fot. domena publiczna).
Masowe mordowanie ptaków
W XIX wieku nie istniała technologia pozwalająca na wytworzenie sztucznych piór, które z powodzeniem udawałyby te prawdziwe. Zresztą, ówczesne modnisie nie miały ochoty zadowalać się półśrodkami.
Jak piszą Daniel James Cole i Nancy Deihl w swojej historii mody od 1850 roku, w latach 90. XIX wieku:
Pióra, w szczególności strusi i czapli, stały się niezbędne, a ich sprzedaż i handel nimi eksplodowały, stając się dużym przemysłem. Całe ptasie skrzydła – a w niektórych przypadkach całe ptaki – stały się pełną dramatyzmu dekoracją kapeluszy. […] Podczas gdy pióra definiowały kapeluszniczą modę, Audubon Society oraz inne stowarzyszenia protestowały przeciwko zarzynaniu ptaków w celu używania ich w ten sposób.
Aby zadowolić gusta kobiet ślepo podążających za kapeluszniczą modą powstawały całe zagłębia specjalizujące się w przetrzebianiu ptasich gatunków. W jednej z miejscowości hrabstwa Devon w Anglii niemal przez okrągły rok przygotowywano ręcznie pióropusze. Wioska była dla osób trudniących się takim rzemiosłem idealnym miejscem, ponieważ w pobliżu znajdowały się wprost uwielbiane przez ptaki klify.
Skutkiem tego w szczycie sezonu jednego dnia wprawiony skubacz był w stanie obedrzeć z piór nawet do 700 ptaków. Jak pisze Adam Nicolson w książce „Krzyk morskich ptaków. Ginący świat podniebnych wędrowców”:
Według jednego z dziewiętnastowiecznych szacunków w ciągu dwóch tygodni zabijano nawet dziewięć tysięcy mew z Lundy [wyspa u wybrzeży Wielkiej Brytanii – przyp. red.]. Nawet jeśli to przesada, wydaje się jasne, że populacja mew trójpalczastych na Lundy (która wynosi teraz ledwie sto par i wciąż maleje) padła ofiarą częstych i regularnych polowań.
Kolejna odsłona najmodniejszych edwardiańskich kapeluszy. I tylko ptaków żal… (fot. domena publiczna).
Przyrodnicy na Wyspach Brytyjskich nie mieli wyjścia – musieli zająć się ratowaniem gatunku. Nie chodziło im wcale o zmianę mody, czy zachwyty nad pięknem tych ptaków.
Ważniejsze było zachowanie bioróżnorodności, a prowadzone na masową skalę bez żadnego uregulowania polowania doprowadziły mewy trójpalczaste na skraj wyginięcia. W 1869 roku brytyjski parlament wprowadził pierwsze prawo zabraniające polowań na morskie ptaki w trakcie sezonu lęgowego. Dzisiaj jednak los gatunku wciąż jest niepewny. A wszystko z winy zamiłowania do morderczej mody.
Źródła:
Cole D.J., Deihl N., The History of Modern Fashion, London 2015.
Graham F., Gulls: A Social History, New York 1975.
Nicolson A., Krzyk morskich ptaków. Ginący świat podniebnych wędrowców, Kraków 2017.
