Wizerunek krakowskiego "diabełka"/ Polona
Komiksowy i filmowy Hellboy – niesforny pół diabeł, pół człowiek przywołany na ten świat przez Rasputina – ma swój zaskakujący polski odpowiednik.
Oto jak podała krakowska prasa, w czerwcu 1920 r. w grodzie Kraka przyszedł na świat „diabełek z rogami, kopytkami i ogonem”. Urodził się wprawdzie jak trzeba – w „klinice położniczej” przy ulicy Kopernika, jednakże porodowi nie brakowało niezwykłości. Matką dziwadła była bowiem wedle dziennikarzy „10-letnia Izraelitka”! Na tę wieść zbiegła się masa krakusów, domagając się, by pokazać im potworka. „Wśród tłumów zauważyć było można panie elegancko ubrane, które głośno twierdziły, że diabła widziały na własne oczy. Jest on przywiązany do łańcuchów w parterowej sali kliniki. Bryka on i bodzie, kto tylko do niego dostąpi” – donosił nie jakiś brukowiec, lecz organ Polskiej Partii Socjalistycznej, dziennik „Naprzód”.
A to dopiero początek sensacyjnej relacji.
Iskry spod kopyt
Wedle spisanych przez dziennikarzy plotek podjęto próbę ochrzczenia diabełka. I to nie byle gdzie, bo w pobliskim zabytkowym kościele św. Mikołaja, znanym chociażby ze średniowiecznej latarni umarłych. To magiczne urządzenie służyło do ochrony żywych przed demonami i błąkającymi się po cmentarzach duchami. W 1920 r. latarnia nic jednak nie pomogła. Gdy tylko pokropiono diabełka święconą wodą, „błyskawica rozdarła obłoki i przeleciała nad kościołem, który się zatrząsł w posadach”. Wystraszony ksiądz upuścił kropidło, a diabełek ani myślał spokornieć.
Plotkowano, że nie sposób odesłać go na tamten świat. Zdesperowani doktorzy próbowali monstrum otruć, ale nawet „najostrzejsze trucizny” nie działały, stwór robił się zaś coraz bardziej nieznośny i – a jakże! – „krzesał iskry kopytami”.
Tymczasem karmione takimi opowieściami kilkutysięczne tłumy pod kliniką położniczą coraz gwałtowniej domagały się pokazania dziwadła. Oczywiście się nie doczekały. „Długo przedkładano kobietom, mężczyznom i dzieciom, że w XX wieku diabły się nie rodzą w tej postaci, w jakiej oni sobie wyobrażają, jednak nie dało się przekonać zebranych – czytamy w artykule w „Naprzód”. – Mimo rozpędzania tłumu przez policję czekały rzesze na ulicy do późnej nocy, by zobaczyć przynajmniej w przelocie utęsknionego diabełka”. W efekcie po Krakowie rozeszła się plotka, że dyrektor placówki wziął łapówkę od rodziny małej Żydówki, by cały skandal zatuszować, natomiast diabełka wysłano za granicę. Do wrogich Niemiec, „do jednego z zakładów antropologicznych w Berlinie, celem zachowania w spirytusie”. To sugeruje, że diabełek jednak nie był niezniszczalny. Ale jaki plotkarz przejmowałby się logiką…
Piekło po polsku
Julian Tuwim, który przywołał tę historię w Czarach i czartach polskich w 1924 r. – a więc zaledwie kilka lat po opisywanej histerii – wspominał, że jakiś diabeł urodził się w Krakowie już w 1544 r. Wtedy wyglądał jak „potwór arcystraszliwy z płomiennymi błyszczącymi oczyma, z byczymi nozdrzami, grzbietem obrośniętym psią szerścią, z małpim pyskiem na piersi, z kocimi ślepiami na podbrzuszu, z ponurymi łbami psimi na łokciach i na stopach, z łabędzimi nogami i podwiniętym ku górze ogonem”. Wygląda więc na to, że Kraków jest dosyć lubiany przez demony – nie narodził się tam jeden, lecz dwa!
A czy jest w tym wszystkim jakiś odpowiednik wspomnianego na wstępie Rasputina, który przywołał komiksowego Hellboya? Zdecydowanie tak. Otóż krakowska histeria – nawet jeśli podkoloryzowana przez dziennikarzy – to koniec czerwca 1920 r. A więc moment, gdy coraz więcej Polaków bało się zagrożenia ze strony bolszewików, uważanych za istne legiony Antychrysta. A w czołówce demonów rewolucji znajdował się szef bolszewickiej policji politycznej, Polak Feliks Dzierżyński. Dobrze on znał nie tylko Kraków, ale nawet wspomniany kościół św. Mikołaja. To w nim wziął ślub w 1910 r.
Nasz Hellboy cuchnie więc nie tylko siarką, ale również polityką. Rzekomymi konszachtami Żydów, Niemców, Rosjan oraz ich „agentury” w Polsce. Nie na darmo taką popularność zdobył nad Wisłą termin „polskie piekiełko” mający swoje korzenie w wierszu Gałczyńskiego Piekło polskie z – notabene – lat 20. ubiegłego wieku.
