Około 65 km na północ od Bostonu i 40 km w głąb lądu od Oceanu Atlantyckiego znajduje się największa i pewnie najstarsza zagadka megalityczna Ameryki Północnej. To miejsce w North Salem przedstawia sobą szereg monolitów i kamiennych budowli rozrzuconych na powierzchni 120 000 m2 (30 akrów). Nosi nazwę Mystery Hill, ale znane jest też jako Amerykański Stonehenge, i od prawie wieku wywołuje spory wśród uczonych.
Niektórzy badacze widzą w ułożeniu głazów orientację astronomiczną. W centrum kompleksu leży kamień o masie 4,5 tony, który prawdopodobnie służył, jako ołtarz ofiarny.
Istnieją hipotezy, że Amerykański Stonehenge mógł być zbudowany przez europejskich osadników 2000 lat p.n.e. – na tysiące lat przed pierwszym udokumentowanym przybyciem Wikingów na kontynent amerykański. Zdania archeologów są, jak zwykle, podzielone. Jedni uważają, że na potwierdzenie tej teorii za mało jest dowodów, a inni twierdzą, że budowla wcale nie jest tak stara, jak się sądzi. Od Maine do Connecticut można spotkać kilka podobnych obiektów archeologicznych, ale Mystery Hill jest z nich największe. Oto, co mówią na ten temat różni eksperci:
CELTOWIE?
Symbole na kamieniach przypominają stary język irlandzki, ale ani jednego napisu nie udało się do końca rozszyfrować.
Z punktu widzenia orientacji astronomicznej, megality oznaczają pierwsze dni kwartałów. Te daty były zaznaczane tylko przez Celtów, twierdzi astronom Alan Hill. Niektórzy porównują te megality do Stonehenge. Są one jednak zbudowane z mniejszych kamieni (największy waży ok. 11 ton, podczas gdy w Stonehenge bywają nawet 45 tonowe).
Analiza radiowęglowa zgadza się z datami masowej emigracji Celtów, jak twierdzą autorzy książki „America’s Stonehenge: The Mystery Hill Story” David Goudsward i Robert Stone. Piszą oni: „Celtoiberowie (lud, który zamieszkiwał centralną część Hiszpanii w okresie preromańskim) kontaktowali się z Kartagińczykami, którzy byli dostatecznie rozwinięci, aby pokonać Ocean Atlantycki. Na kamieniach brak jest jednak charakterystycznych ornamentów celtyckich.
INDIANIE?
Archeolodzy odkryli tym miejscu stare indiańskie artefakty sprzed tysiaca lat.
Zastosowanie kamiennych narzędzi charakterystyczne dla Indian.
CELTYCKIE PISMO?
Pismo ogamiczne, stosowane do zapisu języków celtyckich, miało postać kresek umieszczonych prostopadle lub skośnie na jednej osi. Znaki odkryte na kamieniach są prawdopodobnie przykładem inskrypcji ogamicznych.
OKREŚLENIE WIEKU METODĄ RADIOWĘGLOWĄ
W 1969 roku archeolog James Vittall odkrył na miejscu kamienne narzędzia, na których pozostały ślady węgla drzewnego, co pozwoliło określić ich wiek metodą radiowęglową. Datowanie tą metodą wykazało, że narzędzia wykonano około 1000 lat p.n.e. Vittall zebrał próbki węgla z różnych obiektów i po analizie okazało się, że ich wiek waha się od 2000 p.n.e. do 400 p.n.e.
OKREŚLENIE WIEKU WEDŁUG ANALIZY ASTRONOMICZNEJ
Astronom Lewis Winkler, jeden z najważniejszych uczonych badających to miejsce odkrył, że położenie niektórych kamieni odpowiada położeniu gwiazd i innych ciał niebieskich sprzed 2000 lat. Przeprowadził też analizy radiowęglowe i wykazał, że budowle powstały w epoce brązu (2000-1500 p.n.e.).
Z kolei antropolog Robert Goodby z towarzystwa archeologicznego New Hampshire uważa, że ukierunkowanie astronomiczne obiektów jest tylko przypadkiem. Według niego jest tam tyle kamieni, że według uznania można znaleźć te, które odpowiadają położeniu ciał niebieskich.
Inny krytyk, archeolog z New Hampshire, uznał, że konstrukcja podobna jest wprawdzie do europejskich megalitów, ale jest to czysty przypadek.
Z kolei Alan Hill, profesor astronomii Instytutu Technicznego N.H. uważa, że astronomiczne odniesienie obiektów Mystery Hill nie wygląda na przypadek. Powiedział on, że megality oznaczają pierwsze dni kwartałów, punkty pośrednie miedzy przesileniem dnia z nocą i zrównaniem dnia z nocą. Celtowie jako jedyni świętowali te dni. David Brodie, prawnik i autor opowiadań stwierdził, że w danym regionie istnieje zbyt dużo podobnych kamiennych budowli, aby przypisać ich powstanie czystemu przypadkowi.
UŻYCIE NARZĘDZI KAMIENNYCH
Z całą pewnością budowniczowie Amerykańskiego Stonehenge używali narzędzi kamiennych, a nie metalowych. Główny archeolog New Hampshire powiedział, że sposób użycie narzędzi z kamienia bardzo przypomina ten stosowany przez Indian. Nie jest w stanie stwierdzić z całą pewnością, że wiek megalitów sięga 4000 lat ale nie wyklucza też takiej możliwości.
Indianie i Celtowie – nie jedyni przypuszczalni budowniczowie. Niektórzy uważają, że mogli to być Fenicjanie, mieszkańcy starożytnego królestwa na wybrzeżu Morza Śródziemnego.
Jonathan Patty i jego potomkowie żyli w tym miejscu w ciągu prawie całego wieku XIX. Wielu uważa, że konstrukcje kamienne zbudował on i jego krewni. Przeciwnicy tej hipotezy zauważają, że rodzina Patty nie byłaby w stanie wznieść tak złożonych konstrukcji, na dodatek ze znajomością astronomii. Poza tym, używaliby oni zapewne narzędzi metalowych, a nie kamiennych.
Bez względu na spory zwolenników i przeciwników teorii o starożytnym pochodzeniu Amerykańskiego Stonehenge, miejsce zasługuje na solidne badania. Jak powiedzieli David Goudsward i Robert Stone: „W ciągu ostatnich czterech tysięcy lat było tutaj tyle zniszczeń, że bez względu na to, jaką teorię kto uznaje, warto prowadzić szczegółowe badania tego, co pozostało. To miejsce jest źródłem wielu hipotez, tak rozległych, jak starożytne niebo, które było albo nie było, oznaczone tymi monolitami.”
